De Grote Zwaagse Carnavalsoptocht (hierna: de Carnavalsoptocht) wordt traditiegetrouw gehouden op de zondag direct voorafgaand aan de vastentijd voor Pasen. Zo’n 45.000 bezoekers komen ieder jaar op de optocht af. Aan de Carnavalsoptocht doen tot zo’n 45 creaties mee. De creaties zijn divers en vaak satirisch of humoristisch van aard. Er is geen verplicht thema voor de deelnemers. De optocht rijdt een vaste route van ongeveer 3 kilometer door het dorp Zwaag. De dag van de Carnavalsoptocht wordt afgesloten met een prijsuitreiking. In tegenstelling tot vele dorpen en steden heeft het dorp Zwaag geen carnavalsnaam.
De deelnemende Carnavalsgroepen moeten zich inschrijven in een bepaalde categorie, te weten: ‘wagens’ , ‘loopgroepen’ of ‘leutgangers’. Iedereen mag deelnemen aan de Carnavalsoptocht maar de creaties worden voornamelijk gebouwd door vriendengroepen uit Zwaag. Voor nieuwe deelnemende groepen van ‘buiten het dorp’ geldt dat het idee van de creatie eerst door de Optochtcommissie goedgekeurd moet worden.
Deelnemende carnavalsgroepen hebben over het algemeen eerst in hun basisschooltijd meegedaan met de Kinder Carnavalsoptocht. De eerste activiteiten van deze Carnavalsgroepen start over het algemeen rond de 11e van de 11e, de Prinsbekendmaking. De Carnavalsgroepen bepalen zelf het thema, uitvoering, outfits, act e.d. van hun creatie. De daadwerkelijk bouwperiode start voor de meeste groepen met de kerstperiode.
Bezoekers staan een uur voordat de optocht langs komt al langs de route om vervolgens ongeveer een uur naar de optocht te kijken. Veel bewoners langs de route versieren hun voortuin en nodigen familie en/of vrienden uit om samen naar de optocht te kijken. Voor de Carnavalsvereniging start de voorbereiding op de komende Carnavalsoptocht vrijwel direct na de laatst verreden Carnavalsoptocht. Dit behelst een jaarrond organisatie.
