Representatieve Lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid
De meest bekende lijst van deze conventie is de Representatieve lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. Inmiddels zijn op deze lijst bijna vierhonderd elementen van immaterieel erfgoed ingeschreven, uit alle delen van de wereld. Bekende voorbeelden uit België zijn het Carnaval in Binche en, meer recent, de biercultuur in België. Nederland heeft het Ambacht van Molenaar laten bijschrijven in deze lijst.
Het doel van de representatieve lijst is het beter zichtbaar maken van de wereldwijde diversiteit van het immaterieel erfgoed om zo het besef van het belang en de betekenis van immaterieel erfgoed in het algemeen te bevorderen. De Representatieve lijst is niet bedoeld als een lijst van topstukken, erkend als belangrijk voor de hele wereld. De lijst maakt slechts zichtbaar wat gemeenschappen, groepen en individuen belangrijk vinden en deze gemeenschappen een gevoel van identiteit en continuïteit geeft. De term ‘representatief’ wil niet zeggen dat het immaterieel erfgoed representatief moet zijn voor het immaterieel erfgoed in het betreffende land. Ook vormen van immaterieel erfgoed die slechts beoefend worden door enkele mensen kunnen worden voorgedragen, denk aan de Garnalenvisserij in Oostduinkerke, ooit voorgedragen door België. De term ‘representatief’ verwijst naar de wereldwijde culturele diversiteit.
Voor alle UNESCO lijsten moet er een uitgebreid erfgoedzorgplan geschreven worden, met daarin borgingascties die de gemeenschap, groep, of in een enkel gevakl individu gaat ondernemen om het immaterieel erfgoed te borgen.
Beschermen en borgen
Daarnaast heeft UNESCO een Lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed waarvan de bescherming dringend gewaarborgd moet worden. Voordrachten voor deze lijst dienen ook altijd vergezeld te worden van een uitgewerkt erfgoedzorgplan.
Tenslotte heeft UNESCO een Register van goede voorbeeldpraktijken in het leven geroepen, waarin bijvoorbeeld concrete borgingstechnieken worden gedemonstreerd die anderen kunnen navolgen. België heeft voor dit register bijvoorbeeld de ludodiversiteit voorgedragen. Ludodiversiteit verwijst naar de grote verscheidenheid aan sporten en spelen, lichaamsoefeningen, dansen en acrobatieën die wereldwijd nog beoefend worden. De vzw Sportimonium neemt samen met lokale gemeenschappen en verenigingen initiatieven om dit erfgoed van sport en spel in Vlaanderen te borgen.
Voordragen voor de internationale lijsten
Alleen staten die het UNESCO verdrag hebben ondertekend kunnen voordragen voor de internationale UNESCO lijsten. Voorwaarde is wel dat het betreffende immaterieel erfgoed al op een inventaris van het land is ingeschreven.
Een voordracht voor één van de internationale lijsten gaat door middel van een voordracht formulier, ondertekend door een officiële vertegenwoordiger van dat land, meestal de minister of anders de ambassadeur van het betreffende land bij UNESCO. Als een land haar voordracht indient voor 15 maart van dat jaar, dan treedt de carrousel van evaluatie en beoordeling in werking. In het eerste jaar vindt de technische beoordeling plaats, in het daarop volgende jaar buigt de Evaluation Body zich over de voordracht. Aan het eindvan het tweede jaar velt het Intergouvernementeel Comité haar oordeel en volgt al dan niet inschrijving.
Vergadering van de Evaluation Body in 2015
Belangrijke rol voor de gemeenschappen
Belangrijke voorwaarde is dat de voordracht de instemming heeft van de dragers van het betreffende erfgoed en dat deze erfgoedgemeenschappen zijn betrokken bij de uitvoering van de borgingsmaatregelen.
Voordrachten door het Koninkrijk Nederland
De eerste voordracht van Nederland voor de internationale representatieve lijst was het Ambacht van Molenaar. De Nederlandse regering laat zich in de keuze van haar voordrachten adviseren door de Raad voor Cultuur. De Raad voor Cultuur hecht er veel waarde aan dat ook voorbeelden uit het Caribisch deel van het Koninkrijk kunnen worden voorgedragen.