De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Veel kinderen maken op de basisschool kennis met papierknippen: een blaadje dubbelvouwen en er een kleedje of een slinger poppetjes uit knippen. Papierknipkunst is daaraan verwant, het is een ambacht waarbij men met een mesje of schaar vormen uit papier snijdt of knipt. Geplakt op een gekleurde ondergrond geven de omtrekken een mooi contrast. Een techniek die in Nederland veel gebruikt wordt, is het dubbelvouwen van het papier om een symmetrisch knipsel te krijgen. Vaak knipt men na het openvouwen van het papier aan de linker- en rechterkant afwijkende details, zodat er toch verschillende taferelen ontstaan. Er zijn geen typisch Nederlandse te knippen motieven. Vaak knipt men voor een speciale gebeurtenis, zoals een huwelijk of een actualiteit, of haalt men inspiratie uit de Bijbel of uit andere verhalen.

Beoefenaars en betrokkenen

Papierknippen wordt in heel Nederland gedaan, het meest in het noorden, het midden en het westen van het land. Meestal vormen knippers samen een kring, de leden van een kring komen een aantal keren per jaar bijeen om te knippen en om elkaar te inspireren. Samen vormen de kringen sinds 1983 een landelijke vereniging, de Nederlandse Vereniging voor Papierknipkunst (NVvP). Deze vereniging telt ongeveer 500 leden. Vier keer per jaar verschijnt het verenigingsblad. Het Museum van Papierknipkunst is in Westerbork. De Stichting W.Tj. Lever, genoemd naar de oprichter van het Museum voor de Papierknipkunst, doet onderzoek naar de geschiedenis van de knipkunst.

Geschiedenis en ontwikkeling

Al voordat er in ons land zelf papier werd geproduceerd, waren er al welgestelde mensen bezig met de kunst van het papierknippen. Het oudste Nederlandse knipsel dateert van 1589 en is een uitgesneden familiewapen in een album amicorum en is geknipt door jonker Hessel van Ostheim. In de zeventiende eeuw werd in de Republiek der Verenigde Provinciën relatief meer papierknipkunst vervaardigd dan in de omringende landen. Er verschenen broodknippers die op bestelling werkten en hun producten uitventten. In de achttiende eeuw werd het papier goedkoper en kwam het ruimer beschikbaar, waardoor meer mensen gingen knippen. In de vormgeving van het knipwerk zijn de heersende modestijlen vaak herkenbaar. Men knipte in eigen kring of binnen een dorp. Pas na 1945 werden er contacten buiten de eigen kringen gelegd. In de eerste helft van de twintigste eeuw waren er in Nederland nog maar weinig actieve knippers. Vanuit drie kernen werd de knipkunst nieuw leven ingeblazen: die van Bussum, Arnhem en Drenthe. In 1983 werd in het Nederlands Openluchtmuseum een eerste overzichtstentoonstelling van de geschiedenis van de knipkunst gehouden.

Borgingsacties

 2022-2025

  • Door middel van de website www.knipacademie.nl praktische handvatten aanbieden aan belangstellenden
  • Jongeren benaderen via social media vanwege slecht te bereiken met gastlessen op school.
  • Het beschikbaar archiefmateriaal inventariseren en vastleggen in een digitale database die op het internet gepubliceerd wordt. (www.knipperslexicon.nl).
  • In het jubileum jaar 2023 twee manuscripten, van Eline Huizenga Onnekes en Tjeerd Lever, digitaal publiceren..
  • Contacten aanknopen en waar ze reeds bestaan uitbreiden in de culturele wereld.
  • Samenwerkingen aangaan met middelgrote musea en galeries voor exposities.
  • Met behulp van de eigen website, social media en een het knipperslexicon (knipperslexcon.nl) online meer zichtbaarheid creëren.
  • Onderzoeken of het mogelijk is een cursus ‘cursus verzorgen’ te organiseren.
  • Meer zichtbaarheid in lifestylemagazines en online creëren, de papierknipkunst onder de aandacht te brengen van mensen die nu nog niet weten wat ze missen aan de papierknipkunst.
  • Meer online content creëren, om de papierknipkunst onder de aandacht te brengen van nieuwe beoefenaars, vooral door middel van knipacademie.nl.

 2016-2021

  • Lezingen en demonstraties geven om mensen te informeren en te enthousiasmeren over de papierknipkunst.
  • Workshops en basiscursussen aanbieden.
  • Interviews geven voor radio en tv.
  • Doorgaan met het actief benaderen van musea met de vraag of er interesse is om tentoonstellingen over papierknipkunst te maken en waar nodig te assisteren. 
  • De lessen op scholen blijven geven met behulp van de kniplesbox.

2012-2015

  • Meer musea en knipkringen door het hele land benaderen voor tentoonstellingen en vragen om assistentie bij het inrichten van tentoonstellingen over knipkunst.
  • Verbreden van de aandacht op basisscholen en de buitenschoolse opvang.
  • Kunstacademies en opleidingen voor leerkrachten handenarbeid benaderen om aandacht te vragen en interesse te wekken voor de papierknipkunst.
  • Meer publiceren via het eigen en de landelijke perskanalen, zoals het aandragen van artikelen over knipkunstenaars in (kunst-)historische tijdschriften. 
  • Het Lustrumjaar vieren en in die lijn feestelijke activiteiten organiseren, de media activeren en workshops geven. 

Contact

Nederlandse Vereniging voor Papierknipkunst
-
prov. Utrecht
Website