De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Krulbollen is een traditionele volkssport die enorm leeft in Zeeuws-Vlaanderen. Het spel houdt in dat een platte schijf in de vorm van een kaas, de krulbol, over een afstand van zeven meter gerold wordt en zo dicht mogelijk terechtkomt bij een stok die in de grond is geplaatst: de staak. Door de afronding aan één zijde van de krulbol maakt deze bij het werpen een ellipsvormige baan. Daar dankt de traditie haar naam aan: krul betekent curve. Er wordt gestreden tussen twee teams van een tot maximaal vier personen. Het spel wordt gespeeld op een baan met zand van elf meter lang en drie en een halve meter breed, met daarop twee staken die zeven meter uit elkaar geplaatst zijn. Er zijn verschillende werptechnieken, zoals bollen: de krulbol in een curve zo dicht mogelijk naar de staak rollen en schieten: ruimte maken voor je teamgenoot als de tegenpartij te dicht bij de staak ligt. In Zeeuws-Vlaanderen worden verschillende competities gespeeld. Door het vastleggen van de geschiedenis, het organiseren van toernooien en het promoten van het krulbollen bij de jeugd trachten de verenigingen het krulbollen levend te houden.

Beoefenaars en betrokkenen

In Zeeuws-Vlaanderen zijn vijf van de lokale krulbolverenigingen verenigd in de Nederlandse Krulbol Federatie, opgericht in 2012 en gevestigd in IJzendijke. Doelstelling van de NKF is ervoor te zorgen dat de populariteit waarin het krulbollen zich momenteel mag verheugen, blijvend zal zijn. In de NKF zijn verenigingen van Sas van Gent, Oostburg, Aardenburg, Breskens en IJzendijke vertegenwoordigd. Er zijn contacten met verenigingen in enkele andere plaatsen.

Geschiedenis en ontwikkeling

Balspelen zijn vermoedelijk vanuit Azië verspreid naar Zuid-Europa en van daar naar Oost- en Noord-Europa. Binnen de balspelen werd een aparte groep gevormd door de kegelspelen. Bij krulbollen worden geen ballen gebruikt, maar aangenomen wordt dat het spel een late variant van het kegelspel met ballen is. Het spel werd rond 1300 aanvankelijk door de adel gespeeld in Zwitserland, Oostenrijk en Duitsland. In de zestiende en zeventiende eeuw werd krulbollen meer een volkse sport. Rond het midden van de zeventiende eeuw werd het spel in ieder geval gespeeld in Antwerpen en omgeving. In de negentiende eeuw was het spel populair in Zeeuws-Vlaanderen. In 1866 had IJzendijke al een florerende ‘Sociëteit van de Krulbol, de Vereenigde Vrienden`. In dat jaar en het jaar daarop waren er in ieder geval grote boltoernooien in IJzendijke met deelnemers uit Hoofdplaat, Oostburg en Biervliet. Uit de berichten blijkt duidelijk dat de toernooien in het teken stonden van verbroedering met Vlaamse gemeenschappen. Sinds het einde van de negentiende eeuw zijn de regels voor het krulbollen niet wezenlijk veranderd. De krulbol bestond tot 1940 voornamelijk uit notenhout of beukenhout. De laatste decennia wordt de krulbol gemaakt van fenolhars, geperst met katoenvezel. Sinds de jaren zestig van de vorige eeuw ging men meer nadruk leggen op het sociale element bij het spel. Zo gaat het nu bij het toekennen van de prijzen minder om de allerbesten en wordt er meer gekeken naar eerlijk delen.

Borgingsacties

2022-2025

  • In de eigen gelederen iemand werven om de website en Facebookpagina bij te houden. 
  • Schoolklassen uitnodigen om een middag te komen krulbollen om zo kennis te maken met de sport.  
  • De competitie van de 4 clubs onderling weer opstarten na Corona. 
  • Op de buitenbanen spelen indien mogelijk om zo de sport te laten zien.  
  • Mensen via  mond tot mond reclame enthousiasmeren.  

2016-2020

  • Er wordt een klassement met een recreatieve inslag georganiseerd voor NKF leden (op iedere locatie 1 maal wedstrijd)
  • Er wordt een klassement voor de gevorderden georganiseerd voor NKF leden (op iedere locatie 1 maal wedstrijd in teamverband)
  • men gaat braderieën bezoeken met een demobaan 

2012-2015

  • Diverse verenigingen hebben een website gemaakt, om zo meer zichtbaarheid te creeëren;
  • Er worden evenementen georganiseerd die de aandacht vestigen op krulbolsport, zoals het tiende Mauritstoernooi dat door Krulbolclub IJzendijke werd georganiseerd in 2018;
  • Er worden demonstratie gegeven bij bedrijven en verenigingen om meer mensen kennis te laten maken met de krulbolsport.

Contact

Nederlandse Krulbol Federatie
Kazernestraat 21
4515 AG
IJzendijke
Website