De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

In Didam zijn zeven schutterijen die gelijktijdig hun schuttersfeest vieren. Ter gelegenheid hiervan worden circa 45 erebogen gebouwd. De Stichting Bevordering Toerisme Didam vraagt vooraf aan de boogbouwers van de voorgaande jaren of zij weer een ereboog willen oprichten en organiseert jaarlijks een fietstocht van plm. 30 à 35 kilometer langs de erebogen.

Bouwers zijn over het algemeen gelieerd aan één van de schutterijen. Het bouwen van een boog is vrijblijvend en er is vanuit de schutterij geen dwang of verplichting om een boog te zetten. Ook individuele boogbouwers, die incidenteel een boog willen bouwen kunnen mee doen. Het bouwen van de bogen is geen wedstrijd en gebeurt in de sfeer van verbroedering die de schuttersfeesten kenmerkt.

De locatie en thema worden bepaald, het groen gehaald en het afbreken van de boog geregeld. Papieren rozen worden in de bogen gehangen als versiering. Daarnaast spreken de bouwers af wat er wordt gedaan als de schutterij onder de boog door komt behalve het spelen van het Wilhelmus: wordt er gevendeld ter ere van de boogbouwers, is er een obstakel (boomstam) dat doorgehakt moet worden voor de schutterij verder kan, moet de schutterij getrakteerd worden?

Deelnemers aan de fietstocht kunnen een routebschrijving kopen. De route wordt van zondag tot en met dinsdag van het schuttersfeest, door meer dan 2000 deelnemers gefietst. De start en de finish van de fietstocht is bij het voormalig gemeentehuis van Didam waar op het plein, in de loop van de zondagmiddag door de schutterijen een vendelhulde aan het gemeentebestuur wordt gebracht. Daarna is er een schuttersdefilé. Men kan de tocht fietsen wanneer men wil, er is geen vast vertrek of aankomstmoment.

Beoefenaars en betrokkenen

De beoefenaars van de traditie zijn over het algemeen leden van de zeven Didamse schutterijen, veelal met hun familie, en buurtverenigingen en/of vriendengroepen.

Het aantal boogbouwers varieert sterk per boog van circa 30 tot wel 100 personen en ook in leeftijd kan het behoorlijk verschillen.

Jaarlijks zijn er rond de 2000 deelnemers die de bogenroute fietsen waarvan de meeste uit de Liemers, Achterhoek en Brabant afkomstig zijn.

De Schuttersbogenroute wordt georganiseerd door de Stichting Bevordering Toerisme Didam en de Oudheidkundige Vereniging Didam verstrekt tijdens de fietsroute informatie over historische wetenswaardigheden.

 

Geschiedenis en ontwikkeling

Bij de schuttersfeesten in Didam, die hun oorsprong vinden in de middeleeuwse gilden, worden sinds ongeveer 100 jaar ook schuttersbogen/erebogen opgericht. In 1811 werden in de Liemers, in de buurt van Didam, bogen gebouwd ter ere van het bezoek van Napoleon. Deze erebogen werden door de plaatselijke bevolking gebouwd waaronder veel schutters. Hiermee werd de grondslag gelegd voor het bouwen van erebogen voor de schutterskoning. 

De bogen worden tegenwoordig opgericht door vriendenclubs, buurt/straatverenigingen, et cetera. Het gebruikte boomgroen wordt steeds schaarser en kan niet meer met wagens vol uit het Montferlandse bos gehaald worden. Vaak wordt het bij boomkwekers gehaald/gekocht en tegenwoordig worden enkele bogen met kunstgras bekleed.

Nadat in de loop der tijd informele fietstochten langs de vele bogen werden gereden is dit in 1983 voor het eerst geformaliseerd, aanvankelijk mede op instigatie van de gemeente Didam. In de loop der jaren is de organisatie van de Schuttersbogenroute Didam gaandeweg  buiten het gemeentehuis geraakt en wordt de fietstocht georganiseerd door de Stichting Bevordering Toerisme Didam.

Sinds enige jaren worden de deelnemende fietsers in de routebeschrijving geattendeerd op plaatselijke bijzonderheden en levert de Oudheidkundige Vereniging Didam hier, vanuit historisch perspectief, een interessante bijdrage aan.

Borgingsacties

2022-2024

  • Ervoor zorgen dat het bouwen van bogen bekender wordt in de omgeving door inzet van diverse media.
  • Samenwerking zoeken met de politie om de doorstroom van bezoekers (nog) beter te organiseren. Hierbij ook kijken of de route toegankelijk gemaakt kan worden voor auto’s, ruiters, koetsen en wandelaars. Nadenken of de Bogenroute een dag langer kan blijven staan, om een speciale wandeldag te organiseren. 
  • Het scholenproject weer oppakken na corona. Nog nadenken over hoe hier een invulling aan te geven.  
  • De Kinderbogen weer bouwen na het succes in 2019. Door de Kinderbogen is er veel aandacht voor de betrokkenheid van jeugd.  
  • De samenwerking met de Oudheidkundige Vereniging Didam (OVD) onverminderd voortzetten, die vanuit historisch perspectief bijzonderheden beschrijft over panden, percelen gebeurtenissen, bedrijven etc. die de deelnemers onderweg tegenkomen. Deelnemers krijgen een uitgewerkte tekst van OVD mee. Streven naar thematische bijdragen van de OVD. 
  • Samenwerken met de zeven schutterijen van Didam. De schuttersfeesten zijn de aanleiding voor de Schuttersbogenroute. In gesprek met de schutterijen om Het blijkt lastig om een datum te vinden waarop alle schutterijen kunnen. Misschien de bogenroute op twee momenten in jaar opzetten.  
  • Werken aan manieren om minder groen te gebruiken in één boog, omdat dit steeds duurder wordt. 

 2018-2021

  • Ervoor zorgen dat het bouwen van bogen goed en positief in de belangstelling komt te staan, de bogenroute is hier een wezenlijk onderdeel van. Dat doen we door inzet van lokale media, social media, flyers, verspreiden en delen via schutterijen en bogenbouwgroepen.
  • Doorgaan met het scholenproject om op scholen het schuttersfeest Didam en daarmee ook de betekenis van het bouwen van de bogen en de bogenroute uit te leggen. De kinderen die er nog niet direct bij betrokken zijn maken spelenderwijs kennis met alle onderdelen van het schuttersfeest. Op de scholen wordt ook gestimuleerd om de kinderen de bogenroute te laten fietsen.
  • Samenwerking met de Oudheidkundige Vereniging Didam (OVD). De historie van schutterijen en van de bogen beter in beeld brengen bij de eigen achterban, de jeugd en de deelnemers aan de fietstocht (elke jaar met een ander thema). Voortzetting van de samenwerking met de OVD die vanuit historisch perspectief bijzonderheden beschrijft over panden, percelen gebeurtenissen, bedrijven etc. die de deelnemers aan de fietstocht tegenkomen. Deelnemers een uitgewerkte tekst van OVD meegeven. Streven naar thematische bijdragen van de OVD.
  • Brainstormen of en hoe wij de schuttersbogenroute ook toegankelijk kunnen maken voor wandelaars, ruiters, koetsen en auto’s. Op die manier de doelgroep verbreden voor meer aandacht voor de traditie.
  • Stimuleren dat kinderen kinderbogen bouwen via het schoolproject en door actieve benadering van bouwgroepen. Een verkiezing voor de mooiste kinderboog opzetten.

Contact

Stichting Bevordering Toerisme Didam
Lavandelstraat 12
6942 XP
Didam
Gelderland
Website