Werd het vroeger gezien als een hobby voor gepensioneerden, tegenwoordig beleven steeds meer mannen en vrouwen van verschillende leeftijd en komaf plezier aan tuinieren in een amateurtuin. Werd de tuin vroeger gebruikt voor het telen en kweken van groente, tegenwoordig zien we veel verschillen in aanpak en gebruik. Nutstuinen worden afgewisseld door permacultuur-tuinen, bloementuinen en combinatietuinen.
Het verblijven en werken in de buitenlucht, het kweken van eigen groenten en bloemen, het delen van kennis en verhalen en de ontmoetingen van mensen met verschillende achtergronden op de tuin of in het verenigingsgebouw zijn daarbij belangrijke factoren. Uit verschillende nationale en internationale onderzoeken blijkt dat het hebben van een amateurtuin op significante wijze bijdraagt aan het welbevinden en de gezondheid van de gebruikers. Daarnaast passen amateurtuinen goed in het beeld van lokaal duurzaam recreëren.
Amateurtuinen hebben in de loop van de tijd belangrijke bijdragen geleverd aan zowel besef van „natuur in de stad‟ als belangstelling voor „ecologisch tuinieren‟ en „rust-recreatie". Door hun historische karakter en hun blijvende waarde voor natuurbewustzijn zijn amateurtuinen als cultuurhistorische fenomenen te beschouwen. Net zoals vroeger in de gildes kennis en ervaring werd overgedragen aan nieuwe leden, doen de ervaren tuinders dat gevraagd en ongevraagd tegenwoordig ook nog steeds. Kennis van grond en wat er groeit wordt er door iedereen met iedereen gedeeld.
Het houden van een amateurtuin in Alkmaar is gestoeld op een eeuwenlange traditie. Al op vroege stadstekeningen van 1649 zijn (war)moestuinen ingetekend. Tuincomplexen zijn in de loop van de jaren gewijzigd in inrichting en gebruik. Het maakt inmiddels deel uit van de identiteit van de stad en vormt een verrijking voor stad en leefomgeving.
In 1928 werd in Alkmaar de Volkstuinhoudersvereniging Alkmaar opgericht, en in 1987 de Federatie van Amateurtuinverenigingen. Het inzicht ontstond dat de verschillende complexen beter decentraal bestuurd konden worden. Op alle complexen werd een vereniging opgericht met elk eigen statuten, huishoudelijk- en tuinreglement. Elke vereniging vaardigde een lid af in het overkoepelend bestuur.
De afgelopen jaren heeft de Federatie van Amateurtuindersverenigingen Alkmaar e.o. een aantal maatschappelijke projecten opgezet: In het project Vitaminima kregen mensen die waren aangewezen op een uitkering een jaar lang de beschikking over een tuin. Ze kregen de beschikking over poot en zaaigoed om gedurende het jaar te oogsten. Voor de bewoners van het tijdelijke AZC is een Gemeenschapstuin ingericht om hen in contact te brengen met de tuinders en hen van een goede dagbesteding te voorzien.
