Het Netwerk Immaterieel Erfgoed laat de variëteit aan cultuuruitingen zien die erfgoedgemeenschappen, groepen of individuen zelf erkennen als immaterieel erfgoed. Dit immaterieel erfgoed is door henzelf in het Netwerk aangemeld. Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland is derhalve niet verantwoordelijk voor de inhoud van de beschrijving.

Beschrijving

Het Grafisch Atelier Alkmaar is één van de oudste en best geoutilleerde werkplaatsen in Nederland met internationale uitstraling. Het is opgericht door de Alkmaarse Kunstenaars Vereniging in 1975.

Het GAA heeft alle apparatuur in huis voor de diverse grafische technieken; vlakdruk, diepdruk, hoogdruk en zeefdruk.

Men spreekt van Vlakdruk wanneer je zoals bij lithografie (steendruk) op een vlakke, schone steen tekent met vet litho-potlood of krijt. Na een behandeling met Arabische gom wordt het beeld vastgelegd; en kan worden afgedrukt op de pers. Er is geen hoogte verschil, vandaar de benaming vlakdruk. Tijdens het drukken hou je steen steen vochtig met water. Alles wat vet is stoot het water af en andersom neemt de vochtige steen geen inkt aan. Na het drukproces wordt de steen weer afgeslepen en kan ze opnieuw worden gebruikt.

Men spreekt van Diepdruk wanneer het diepe gedeelte van een plaat wordt afgedrukt. Op een zink- of koperplaat wordt een afdeklaag aangebracht. Vaak van een soort was. In deze laag wordt getekend met een etsnaald zodat de plaat open komt te liggen. Vervolgens gaat de plaat in het etsbad en wordt de plaat ingebeten waar de lak weg is. Er ontstaat een hoogte verschil doordat het zuur zich in de plaat heeft ingebeten. Hoe langer de plaat in het bad ligt, des te dieper etst het zuur in de plaat. Na het verwijderen van de wassen afdeklaag kan de plaat worden ingeïnkt. De inkt wordt aangebracht op de plaat en in de dieper gelegen groeven en structuren gewreven. de plaat wordt 'afgeslagen' de overtollige inkt wordt verwijderd. Vervolgens kan de plaat onder hoge druk worden afgedrukt op ingevocht papier op de etspers.

Variaties binnen de diepdruk zijn mogelijk: droge naald, gravure, aquatint. Ook werken op plastic plaatjes is mogelijk. Dat is de 'droge naald' techniek, ofwel er wordt direct in de plaat getekend

Men spreekt van Hoogdruk wanneer het hoog liggende gedeelte van een houten- of linoleumplaat wordt afgedrukt. Na het gutsen, wordt met een roller ingeïnkt en kan de plaat worden afgedrukt op papier. Behalve op een pers, kan dit ook handmatig met een lepel of barein. Drukken met loden of houten letters of drukken van de fotopolymeerplaat is ook een vorm van hoogdruk. Dat gebeurt op een boekdrukpers.

De basis voor Zeefdrukken is een raam waar een fijnmazige stof op is gespannen. Het zeefdrukraam wordt op sommige delen afgedekt; dit kan fotografisch d.m.v. lichtgevoelige emulsie en belichting, maar ook door direct te schilderen of met sjablonen te werken, er zijn meerdere mogelijkheden om een beeld te maken. Daar waar de zeef open is, kan men met een rakel de inkt door de fijnmazige stof van de zeef wrijven, zo ontstaat een afbeelding in de vorm van het sjabloon of de schildering met lichtgevoelige emulsie. In de regel wordt voor elke kleur een nieuwe drukgang ingezet.

De toepassing van de verschillende druktechnieken vraagt om verstand van materiaal en techniek. Verder is de ambachtelijke vaardigheid een belangrijke factor om het werk te kunnen maken dat je als kunstenaar in gedachten hebt. Tegen geringe betaling kunnen kunstenaars gebruik maken van onze werkplaats, waar de apparatuur en gereedschappen voorhanden zijn om de bovenstaande technieken uit te kunnen voeren. Zij krijgen daarbij advies en begeleiding wanneer dat nodig is. We geven onze kennis graag door  en hopen dat zij met plezier deze mooie technieken echt leren beheersen en ook blijven beoefenen. Zo is er in de jaren dat we bestaan een gestage kring van kunstenaars gegroeid die regelmatig bij ons werk komt drukken in gelimiteerde oplages.

Tegenwoordig wordt natuurlijk ook veel voorbereid in de computer, een onmisbaar gereedschap, en niet meer weg te denken uit een drukkerij, ook niet bij het GAA. Als voorbereiding voor een prent kan het een geweldig instrument zijn. Bewerkte beelden kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt voor het zeefdrukken, voor fotopolymeer platen en andere grafische technieken. Het drukken gebeurt daarna wel weer op de ambachtelijke manier, met een werkschort aan en inkt aan de handen.

De medewerkers van het Grafisch Atelier Alkmaar hopen met hun enthousiaste inzet de belangstelling voor grafische technieken verder aan te wakkeren en ook vandaag de dag het onderzoek en experimenteren met deze ambachtelijke technieken te stimuleren. en staat ervoor dat grafiek de aandacht blijft behouden die het verdient. Het is een volwaardige beeldende kunstvorm waar prachtige resultaten mee zijn te bereiken.

 

Contact

Stichting Grafisch Atelier Alkmaar
Doelenstraat, 23
1811KX
Alkmaar
Noord-Holland
Nederland
Website