Voorwaarden voor bijschrijving in een UNESCO Lijst
Een van de voorwaarden die UNESCO stelt, is dat het betreffende immaterieel erfgoed moet zijn bijgeschreven in een inventaris van het betreffende land. In dit geval is dat de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland.
Procedure
Alleen lidstaten bij UNESCO kunnen immaterieel erfgoed voordragen voor een van de lijsten. Dat betekent dat de Nederlandse regering de enige is die namens ons land een traditie kan indienen, dat kun je als immaterieel erfgoedgemeenschap dus niet zelf doen, zoals bij de Inventaris.
De minister van OCW laat zich hiervoor adviseren door een speciale commissie van de Raad voor Cultuur. Die maakt een selectie uit de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. Je kunt bij het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland aangeven dat je het immaterieel erfgoed beschikbaar wilt stellen voor een voordracht voor een UNESCO Lijst. Jaarlijks vraagt het Kenniscentrum alle gemeenschappen met immaterieel erfgoed in de Inventaris of ze die ambitie hebben.
Nominatiedossier
Waar bestaat een nominatiedossier uit? De basis wordt gevormd door een nominatieformulier, dat je kunt vinden op de website van UNESCO. De vragen die gesteld worden zijn vergelijkbaar met de vragen die gesteld worden in het borgingsplan voor de Inventaris. Je moet een beschrijving geven van het betreffende immaterieel erfgoed, de betrokkenen, de borgingsacties uit het verleden en de toekomstige borgingsacties. De vragen voor een internationale voordracht zijn wel wat ingewikkelder. Zo wordt er bijvoorbeeld ook gevraagd hoe de bijschrijving van dit immaterieel erfgoed bijdraagt aan de zichtbaarheid van en dialoog over immaterieel erfgoed wereldwijd.
Naast het nominatiedossier moet er in letters of consent aangetoond worden dat de immaterieel erfgoedgemeenschap weet heeft van en instemt met de voordracht. Ook wordt er een film van maximaal tien minuten bijgevoegd, en tien foto's die alle aspecten van het immaterieel erfgoed tonen.
Beoordeling
Een keer per jaar kunnen er voordrachten ingediend worden bij UNESCO. Dat moet vóór 31 maart gedaan worden. Vervolgens checkt het bureau van UNESCO in Parijs of de voordracht compleet is en aan alle functionele eisen voldoet. Daarna buigt de Evaluation Body zich over de inhoud van de voordrachten. De Evaluation Body bestaat uit zes immaterieel erfgoedexperts en zes vertegenwoordigers van NGO's, uit alle delen van de wereld. Zij adviseren het Intergouvernementeel Comité over de voordrachten. Het Comité neemt tijdens de jaarlijkse vergadering het besluit om immaterieel erfgoed in de lijsten in te schrijven. Dat gebeurt anderhalf jaar na indiening van het dossier in Parijs.
Voordrachten namens Nederland
In december 2017 werd Ambacht van molenaar als eerste voordracht van Nederland bijgeschreven in de Representatieve Lijst van Immaterieel Erfgoed van de Mensheid.
Begin 2020 maakte minister Van Engelshoven haar voornemen bekend de Corsocultuur en het Zomercarnaval Rotterdam voor te dragen voor de Representatieve Lijst.
Het nominatiedossier van de Corsocultuur werd voor de deadline van 31 maart 2020 ingediend. De werkgroep die het dossier samenstelde bestond uit vertegenwoordigers van de Corsogemeenschap in Nederland, het ministerie van OCW en het Kenniscentrum. Nu wordt het dossier eerst technisch beoordeeld door het bureau van UNESCO in Parijs. Vervolgens buigt de Evaluation Body van dit verdrag zich inhoudelijk over het dossier. De Evaluation Body brengt een advies uit aan het besluitvormende orgaan van het 2003 UNESCO Verdrag, het Intergouvernementele Comité. Het comité bespreekt tijdens de wereldwijde vergadering eind 2021 of Corsocultuur kan worden openomen in de Representatieve Lijst van Immaterieel Erfgoed van de Mensheid.
Ondertussen wordt er gewerkt aan het samenstellen van het dossier van Zomercarnaval Rotterdam. Het is het streven om dat nominatiedossier bij UNESCO in te dienen voor 31 maart 2021.
De drie lijsten
Er zijn drie internationale lijsten bij dit UNESCO Verdrag:
Representatieve Lijst van Immaterieel Erfgoed van de Mensheid
Lijst van Immaterieel Erfgoed dat dringend borging nodig heeft
Register van goede borgingspraktijken
Nationale of multinationale voordracht?
Nederland kan alleen een voordracht doen, of samen met andere landen. UNESCO heeft graag dat landen samen een voordracht doen. Samenwerking, kennisdeling is immers erg belangrijk en immaterieel erfgoed is vaak grensoverschrijdend. Het is hierbij belangrijk dat het immaterieel erfgoed ook in het andere land in de inventaris is bijgeschreven.
Aansluiten bij een bestaande voordracht
Het is ook mogelijk om later aan te sluiten bij een voordracht die eerder door een ander land is gedaan voor hetzelfde immaterieel erfgoed. Je moet hiervoor toestemming hebben van alle landen die al ingeschreven zijn in dat dossier.
UNESCO website
Je kunt op de website van UNESCO alles lezen over het Verdrag en de drie lijsten. Ook kun je door de lijsten bladeren om te zien wat er allemaal op staat en kijken hoe de voordrachtformulieren eruit zien.