De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Tambú is een verzamelnaam voor verschillende onderdelen van een traditie die afkomstig is van de Nederlandse Antillen en nu ook in Nederland in stand gehouden wordt. Tambú is in de eerste plaats de naam van een trommel. Het maken van de tambú behoort tot de traditie. Verder is Tambú ook de naam van de muziekvorm, de dans, het bijbehorende gezang en het feest waarop deze onderdelen uitgevoerd worden. Er zijn wel verschillen in de onderdelen van de Tambú tussen de eilanden. De tambú als hoofdinstrument wordt begeleid door muziek die wordt voortgebracht door de wiri, chapi, agan en de triangel. Op deze metalen instrumenten, vaak onderdelen van landbouwgereedschappen, wordt met een metalen staafje het ritme aangegeven. Omstanders begeleiden de dans met handgeklap. Verder is er een hoofdzanger of -zangeres en een koor dat antwoord geeft op wat gezongen wordt, of dit herhaalt. Op de Antillen wordt Tambú vaak in de periode tussen kerst en oud en nieuw gevierd, in Nederland worden er in Rotterdam met enige regelmaat tambú-avonden georganiseerd door het jaar heen.

Beoefenaars en betrokkenen

De gemeenschap bestaat allereerst uit de groepen muzikanten, zangers en dansers. De makers van het instrument tambú wonen vooralsnog allemaal op de Antillen. De gemeenschap van Aruba, Bonaire en Curaçao in Nederland, zowel jong als oud, gaat naar de tambúfeesten. Tegelijkertijd is er een groeiende groep niet-Antillianen die tot de gemeenschap van de Tambú gerekend kan worden.

Geschiedenis en ontwikkeling

Vanaf 1665 zijn tot slaaf gemaakten uit Afrika op Curaçao aangekomen, die hun muziek en dans meenamen. Tambú is daar in de loop van de zestiende en zeventiende eeuw ontstaan uit verschillende West-Afrikaanse dansen, muziek en rituelen. De Tambú is op Curaçao ontstaan als rituele muziek en communicatiemiddel. Het gebruik verspreidde zich vanuit Curaçao naar Aruba en Bonaire. Op Bonaire is de trommel ook bekend als barí. Op Aruba wordt de tambú als muziekinstrument gebruikt tijdens de Dande-viering, kort voor oudjaar. De tambú werd oorspronkelijk gemaakt van een vaatje dat gebruikt was voor het transport van etenswaar over zee. Het vaatje werd bespannen met een geiten- of schapenvel. In de tambúliederen werden ooit de misstanden op de plantages en allerlei emoties bezongen, in de twintigste eeuw ook politieke en alledaagse gebeurtenissen. Momenteel worden allerlei onderwerpen bezongen. Bij de tambúdans in paren mag men elkaar niet aanraken, maar danst men op een kleine afstand van elkaar. De Tambú werd door de kerk afgewezen, zowel de muziek als de dans. Tussen 1936 en 1952 waren tambúmuziek, -dans en -feesten zelfs verboden. Ondanks dit verbod werd het toch in het geheim gedaan. Na 1952 werd het verbod versoepeld en na 2012 zijn tambúfeesten weer overal toegestaan. Emigranten die naar Nederland gingen, hebben het gebruik van de Tambú meegenomen. Tegenwoordig vindt hier ook integratie met andere traditionele muziekgroepen plaats, men viert het hele jaar door tambúfeesten in overdekte zalen in plaats van in de openlucht en men laat steeds meer de gedragsregels tijdens het dansen los.

Borgingsacties

2022-2025

  • Social media vullen met meer informatieve stukken over de tambú.
  • Tambú uitwisseling, waarbij tambú beoefenaars van Curaçao naar NL komen om samen met beoefenaar in NL op te treden (lezingen, workshops, concert).
  • In gesprek over evt. een workshop tambú bespelen i.s.m. tambú spelers uit Curaçao, overdracht van de traditie.
  • Samenwerking opzoeken met andere culturele groepen, die ook een trommel als vorm van culturele uiting hebben (zoals Txabeta van cabo verde) en samen een activiteit organiseren.
  • Bijeenkomst organiseren voor deelnemers van borgingsacties van vorige periode (i.e. tambú maken, schrijven, zingen, dansen)
  • Misschien contacten met andere musea zoeken (Wereldmuseum Rotterdam bijv.)
  • Extra bestuursleden zoeken via via (mond op mond-reclame) en vacature op Facebook.
  • Hulp zoeken bij het aanvragen van subsidie.

2019-2021

  • De tweede reeks cursussen opzetten in samenwerking met een buurtcentrum in Amsterdam Zuidoost.
  • Meewerken aan een expositie, waarin historische aspecten en de ontwikkeling van de tambú worden belicht. Hiertoe is een samenwerkingsverband met het Museon te Den Haag in voorbereiding.
  • Structureel en in samenwerking met externe partijen: het stimuleren van tambú-kennisdragers om bestaande kennis te delen met personen binnen en buiten de reguliere Antilliaanse gemeenschap.
  • Het zoeken van aansluiting bij tambú-uitvoeringen, die regelmatig in diverse Nederlandse steden plaatsvinden, om amusement te verbinden aan culturele en historische verdieping.
  • Organiseren van de cursus tambú (trommel) maken.

2016-2018

  • Besef aanwakkeren bij de Tambú-kennisdragers om kennis te delen
  • Interesse voor dit gebruik bij (sub)culturen wekken buiten de relatief kleine gemeenschap.
  • Ontwikkelen van interactieve (online) workshops binnen en buiten de gemeenschap.
  • Folder ontwikkelen al dan niet in samenspraak met een bibliotheek.
  • Een website ontwikkelen met de kennisdragers over een of meer onderdelen van de traditie.

Contact

Stichting SPLIKA
Postbus 18799
2502ET
's-Gravenhage
Zuid-Holland
Website