De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Grolse wanten hebben een achtpuntige ster in blauw en wit. Sommigen beweren dat de sterren de bastions en ravelijnen van de oude vesting Groll voorstellen. Het oorspronkelijke patroon van de Grolse want is nooit vastgelegd, het werd van moeder op dochter overgeleverd. Dat maakt dat er kleine verschillen ontstaan zijn omdat breisters eigen dingen toegevoegd hebben of iets aanpasten. De wanten worden met de hand gebreid van zuiver wol. De breitechniek is bijzonder: om de draden niet te verwarren en gelijkmatig mee te voeren, wordt op twee handen gebreid. De blauwe draad wordt op de ene wijsvinger gehouden, de witte op de andere. De draad op de rechtervinger wordt normaal omgeslagen, maar de linkerhand wordt als het ware door de steken gehaakt. De wanten worden rond gebreid met vier of vijf pennen 3,5. Ze zijn ook bekend als Grolse hansken, Scheepershansken of Voeshansken (vuisthandschoenen).

Beoefenaars en betrokkenen

De Sociëteit Grolse Wanten bestaat uit 17 mannelijke leden die alles rondom de wanten regelen. Er zijn zes breisters aan de Sociëteit verbonden. De handwerkclub waarvan de leden breien, heeft ongeveer 40 leden, meest oudere dames. Daarnaast zijn er wolleveranciers en de dragers van de wanten in en buiten Groenlo.

 

Geschiedenis en ontwikkeling

Volgens de overlevering stammen Grolse wanten al uit de tijd van Prins Frederik Hendrik (1627). Hoe ze uiteindelijk in Groenlo terechtgekomen zijn is niet bekend. Wat wel zeker is dat ze in de tweede helft van de 19e eeuw werden gebreid door herders die rond Groenlo hun schapen hoedden (vandaar de naam schepers hansken). Via de herders is het breien overgenomen door vrouwen die thuis breiden als bijverdienste. Zij gaven de techniek en de patronen door aan hun dochters. De firma Heimans bezat aan het begin van de vorige eeuw een heuse Grolse wanten fabriek. Het breien gebeurde echter veelal door vrouwen die er alle vrije tijd aan besteedden, ondanks de geringe verdiensten. In de jaren 1950 was de vergoeding voor groot paar wanten Fl 1,75 (ongeveer Eur 0,80). Een breister deed drie à vier uur over een want. De laatste 10 jaar zijn er meer Grolse wanten gerelateerde artikelen bij gekomen, het patroon inspireert mensen om het te gebruiken voor andere toepassingen.

Borgingsacties

2021-2024

  • Plannen voor naamgeving nieuw steegje 'Heijmans-steeg' naast voormalige Grolse wanten-fabriek, met uitleg over de Grolse wanten.
  • Bezig met het ontwikkelen van nieuwe producten: haarband, kol, sokken. Deze aanbieden via de eigen webshop.
  • Drie mensen van de PR-commissie houden de sociale media bij.
  • Meewerken aan artikelen van tijdschriften en kranten.
  • Het plan is om twee mega-grote klompen met Grolse wantenmotief met de opening van het toeristenseizoen te plaatsen. Een lokale klompenmaker heeft deze gemaakt voor een selfie-plek 'Welkom in Groenlo' bij de VVV. 
  • Grolse wanten-inpakpapier laten maken, ook voor lokale middenstand en op de markt.
  • De film na de première op Youtube-kanaal en website van de stichting zetten. De première van film over de Grolse want door Wendy van Wilgenburg uitgesteld door corona. 
  • Actualisatie en uitbreiding patronenboekje (patronen voor sjaal en muts) afronden.
  • Fotobestand centraliseren in de cloud door de PR-commissie.
  • Alle krantenartikelen en andere archiefobjecten van de familie Heijmans naar het museum. De artikelen inscannen.
  • Openstaan voor samenwerkingen, ook met plaatselijke supermarkten.
  • Gerichte doelgroepen bereiken via bijv. Schaatsmuseum en de Vereniging De Friese Elfsteden.
  • Een keer in het kwartaal breimiddag organiseren voor instructie door eigen breisters, oude en nieuwe door elkaar. Beetje informeel en ongedwongen.
  • Kinderen de basis van breien leren. Kinderen die gewoon of Grolse wanten willen leren breien, zouden naar een breimiddag kunnen komen.
  • Contact zoeken met basisscholen voor gast-breiles of informatie geven.
  • Artikel over o.a. een oud krantenartikel uit 1948 met interview van de laatste eigenaar over de herders die Grolse wanten breiden in de 19e eeuw, publiceren in blad van historische kring 'Grolsch verleden'.

2017-2020

  • Workshops Grolse Wanten breien geven door de 'eigen' aan de breisters van de breiclub.
  • Contact zoeken met scholen om de kinderen weer breien te leren. Kunnen ze eenmaal breien dan kan de volgende stap genomen worden om de specifieke breitechniek die nodig is om Grolse Wanten te breien onder de knie te krijgen.
  • De Grolse wanten breister meer status geven door hier een oorkonde aan te hangen. Degene wordt dan officieel Grolse Wanten breister.
  • Het Grolse wanten breien en de breitechniek vastleggen op film.
  • Patronenboekje verder actualiseren.
  • Grolse Wanten museum of pop-up expositie realiseren.
  • Een fotobestand aanleggen.
  • Uitzoeken of het 'gedeponeerde handelsmerk' er nog op zit.
  • Promotie-acties opzetten (meer patronen verspreiden, Landleven etc, Facebookacties).

Contact

Sociëteit Grolse Wanten
Koperslager 73
7141 PL
Groenlo
Website