De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

De Tielsche kermiskoek wordt alleen in de derde week van oktober tijdens de Tielse najaarskermis verkocht. Het is een ambachtelijk gemaakte, luxe ontbijtkoek met een fijne kruidensmaak. Er zijn varianten verkrijgbaar met kandij en gember. De koeken zijn altijd gezoet met zuivere bijenhoning die in de omgeving van Tiel is geproduceerd. Een kermiskoek koopt men niet om zelf op te eten, maar om aan iemand te schenken. De traditie wil dat je de koek op de kermis koopt om aan iemand je liefde te tonen. De koek wordt gewoonlijk in gezelschap gegeten. Je snijdt de koek in dunne plakjes. Je kunt er boter op doen. Tielsche kermiskoek wordt volgens een oud recept gebakken. Er komt roggebloem van nieuwe oogst, een kruidenmengsel en honing uit de Betuwe aan te pas. Maar de rest van het recept is geheim. In de bakkerij wordt gewerkt met oude koekbakplaten tussen houten koeklatten. De houten latten bezorgen de koek de specifieke houtsmaak. Het bakken gebeurt in een steengemetselde oven die op gas langzaam heet wordt.

Beoefenaars en betrokkenen

De kermiskoek wordt uitsluitend gebakken door bakker Van Ooijen in Tiel. Door menig bezoeker aan de kermis in Tiel wordt de traditie rondom de Tielsche kermiskoek in stand gehouden. Jonge mensen vinden het vooral leuk om een koek met een opschrift weg te geven aan hun geliefde.

Geschiedenis en ontwikkeling

>We weten zeker dat er al meer dan 175 jaar in Tiel kermiskoeken worden verkocht. De koek wordt beschreven in een boek uit 1871 van Jan ter Gouw: De volksvermaken. Het was gebruikelijk dat verliefde boerenzonen uit Tiel en omgeving de koek kochten en deze aan hun geliefden gaven als een soort huwelijksaanzoek. Als de jonge vrouw de man na acht of veertien dagen, als hij op zondag bij haar familie op bezoek ging, een plak van de koek gaf, was dat een teken dat zij hem wilde als echtgenoot. In 1840 werd er aan de Westluidensestraat in Tiel een bakkerij opgericht die nog steeds bestaat en nog altijd de kermiskoeken levert. Er werden destijds koeken gebakken voor kermissen in het hele land, nu alleen nog voor de kermis in Tiel. De kermiskoeken worden nu nog maar zelden gebruikt voor een huwelijksaanzoek, maar nog altijd zit er een verhaal achter het schenken van de koek. Ze worden meestal gegeven als blijk van waardering en liefde. De laatste jaren zijn de kleine formaat-koeken erg populair geworden. Je kunt ze kopen met allerlei lieve teksten erop. Nog tot ver in de twintigste eeuw werd de Tielsche kermiskoek verkocht aan een kraam op de Tielse kermis. Nu gaat de verkoop uitsluitend via de winkel van de bakkerij.

Borgingsacties

2021-2023

  • Doorgaan met activiteiten om media-aandacht te genereren.
  • Proberen in samenwerking met kunstenaars van Cultuur-Oost de Tielsche Kermiskoek een nieuwe eigentijdse look te geven, op de kaart te zetten vooral bij jongeren. Dit ihkv een gemeentelijke pilot om kunst en middenstand samen te brengen. Als de pilot slaagt, wordt het landelijk uitgerold.
  • Stageplaatsen aanbieden, mensen opleiden om allround bakker te worden en ook de Tielsche kermiskoek te kunnen maken.
  • Brochures continu aanpassen en verspreiden. Inmiddels in 5 talen.
  • Meewerken aan artikelen en boeken over Tiel en de Kermiskoek.
  • Samenwerking met Oudheidkamer Tiel voor publicaties voortzetten.
  • Samenwerking met Open Monumentendag en het Streekmuseum voortzetten.
  • Blijven samenwerken met (lokale) middenstand en organisaties.
  • Voor de toekomst: Nog steeds plannen voor gezamenlijke aanvraag voor wereldwijde 'liefdeskoeken'.
  • Mensen persoonlijk benaderen voor functie in de stichting Tielsche Kermiskoek.

2018-2020

  • Een stichting oprichten voor het behoud van de Traditie van de Tielsche kermiskoek.
  • Plannen om een jaarlijkse Veiling voor de eerste Kermiskoek te organiseren.

2015-2017

  • Een tentoonstelling maken in samenwerking met het Flipje- en Streekmuseum Tiel over de geschiedenis van de koek en de gebruiken.
  • Een brochure maken met het verhaal en foto’s van de bereiding voor bij de verpakking van de koek.
  • Proberen het verhaal van de koek te laten opnemen in de gemeentebrochure voor nieuwe inwoners.
  • Contacten leggen met media voor krantenartikelen en berichten op sociale media plaatsen.

Contact

Bakkerij Van Ooijen
Westluidensestraat 43
4001 NE
Tiel
Website