De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Hindeloopen is een Fries stadje aan het IJsselmeer, dat een heel eigen cultuur kent. Dit heeft te maken met zijn verleden als handelsstad en haven. De decoratieve schilderkunst, het eigen dialect, de bonte klederdracht en schaatscultuur zijn hier voorbeelden van. Het Hindelooper schilderwerk is wereldberoemd. Het is een techniek waarbij meubels en andere gebruiksvoorwerpen met sierlijke bloemen, bladeren en krullen worden gedecoreerd. Veel gebruikte kleuren zijn roodbruin, blauw, wit of groen als ondergrond en okertinten, wit, blauw en rood voor de decoraties. Het ‘Hylper’ dialect, met zijn typische stijgende diftongen, is heel anders dan het standaard-Fries en wordt nog door de Hindeloopers gesproken. Het eigen karakter van Hindeloopen is ook goed zichtbaar in de klederdracht, die gekenmerkt wordt door de combinatie van sitsen met Oost-Indische bonten, geruite stoffen. Sits is een kleurrijke, met bloemmotieven beschilderde stof die oorspronkelijk uit India komt. Hindeloopen is natuurlijk bekend als een van de Friese Elf Steden. De Hindeloopers kennen ook andere vormen van ijsvermaak, zoals het priksleeën, met een soort schuitje dat met behulp van twee prikstokken wordt voortbewogen over het ijs.

Beoefenaars en betrokkenen

In 2011 is de Stichting tot Behoud van Immaterieel Erfgoed Hindeloopen opgericht. Bij de stichting zijn verschillende plaatselijke partijen betrokken: ateliers van de Hindelooper schilderkunst, de zang- en dansgroep Aald Hielpen, het Museum Hindeloopen, het Schaatsmuseum en sociaal-culturele instellingen. Het overgrote deel van de Hindelooper bevolking heeft aan de oprichting van de stichting financieel bijgedragen.

Geschiedenis en ontwikkeling

In 1225 kreeg Hindeloopen stadsrechten. De welvaart en het karakter van het stadje werden vooral bepaald door de handel en de ligging aan de Zuiderzee. Schippers uit Hindeloopen voeren in hun schepen naar Oostzeelanden en verkochten daar producten als jenever en wollen stoffen. Vanuit het Oostzeegebied transporteerden ze hout naar Amsterdam en de Zaanstreek. De Hindelooper cultuur is sterk beïnvloed door deze contacten met Amsterdam en omstreken. In de zeventiende en achttiende eeuw kwamen de Hindeloopers in aanraking met stoffen uit India, die door de schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie naar Amsterdam waren gebracht. Hindeloopen ontwikkelde zijn eigen kleurrijke dracht. Ook de Hindelooper schilderkunst vindt zijn oorsprong in de periode 1650-1790. Het Hindelooper dialect is, doordat de bewoners relatief weinig contact hadden met het Friese achterland, maar weinig veranderd. Aan het einde van de achttiende eeuw was het door economische terugval gedaan met de bloeiende handel. Hindeloopen werd vooral een vissersplaats. In de twintigste eeuw werd Hindeloopen een toeristisch stadje. Dit zorgde voor nationale en internationale invloeden op de lokale cultuur. Toch wist het een sterk eigen karakter te behouden.

Borgingsacties

2024-2026 

  • Men blijft met de gemeente in gesprek om de mogelijkheden voor stadsuitbreiding (en daarmee jonge aanwas te verkrijgen/behouden) te bespreken.
  • Het gebruik van het Hindelooper woordenboek wordt verder gestimuleerd.
  • Voor de aankondiging van jaarlijkse evenementen zoals de nieuwjaarsduik, wintermarkt, vis- en folkloredag, St Nicolaasfeest etc. wordt door middel van spandoeken in het Hindeloopers de Hindelooper taal gestimuleerd.
  • Het Museum Hindeloopen wordt uitgebreid met een ruimte gewijd aan de Hindelooper taal.
  • Het documenteren van historische en hedendaagse verhalen wordt, evenals de kennis en vaardigheden van de ambachten, gecontinueerd .
  • Men blijft de workshops Hindelooperschilderwerk stimuleren.
  • De digitaliseringsprojecten, beeldmateriaal en voorwerpen die beschreven worden mede met het oog om jonge mensen te informeren, worden voortgezet 

2021-2023

  • Ontwikkelen en uitvoeren Hindeloopen App.
  • Stimuleren gebruik Hindelooper woordenboek, bijv. met met teksten en puzzels in maandblad, 'Us likje Wraald', oplage 500 stuks, waaronder ook internationale verspreiding.
  • Stimuleren van de Hindelooper taal d.m.v. spandoeken in het Hindeloopers voor aankondiging jaarlijkse evenementen zoals de Nieuwjaarsduik, wintermarkt, vis- en folkloredag, St Nicolaasfeest.
  • Verbeteren lesmateriaal en introductie Hindelooper taal in het basisonderwijs d.m.v. kinderboek Nijntje in het Hindeloopers.
  • Specifiek kader van Hindelooper specialisten vergroten: meer stimuleren van bijdragen aan Hindelooper taal om kader te vergroten.
  • Subsidie aanvragen bij de Provincie Friesland: stimuleren streektalen (is voor meerdere jaren) en medefinanciering museum.
  • Festiviteiten 'Hylpen 75 jaar bevrijd' van 2020 naar 2021 doorgeschoven. Ook andere publieksfestiviteiten ongewis door corona.
  • Doorzetten van de huidige lopende projecten (ook digitale), museum, scholen en taalprojecten.
  • Expositie in het museum blijft nog staan komende periode.
  • Doorgaan met archivering: voortzetting van de digitaliseringsprojecten van beeldmateriaal en voorwerpen.
  • Plaatselijke bevolking betrekken d.m.v. informatiebijeenkomsten en via de lokale media.

2016-2020

  • Uitbouw van het scholenproject Hindelooper taal en de aanstelling van een vaste leerkracht voor Hindelooper taal.
  • Uitbouw van het project Hindelooper schilderkunst.
  • Uitbouw van het project Hindelooper klederdracht gericht op jeugd.
  • Intensiveren van communicatie, overlegsituaties, artikelen en publicaties.
  • Uitbouw van de contacten en samenwerking met Museum Hindeloopen, het Schaatsmuseum en andere organisaties uit Hindeloopen die te maken hebben met immaterieel erfgoed.
  • Intensiveren en verbeteren van de website.
  • Extra subsidiestromen en mogelijkheden genereren.
  • Verdere uitbouw van de structuur om de participatie aan het Hindelooper immaterieel erfgoed bij de bewoners te waarborgen..
  • Het blijven inventariseren van de specifieke (historische) gewoonten en gebruiken binnen de Hindelooper cultuur.
  • Het verder documenteren van historische en hedendaagse verhalen, en kennis en vaardigheden van de ambachten.
  • Lobby voor plaatsing op de Representatieve Lijst van UNESCO.

2013-2015

  • De scholenprojecten verder uitbouwen en uitvoeren, waaronder de handleidingen Taal en Schilderkunst: project waarbij kinderen met hulp van (groot)ouders op zoek gaan naar belangrijke tradities. De verzamelde verhalen, objecten, beelden en voorwerpen documenteren en zichtbaar gemaakt via een website, in samenwerking met Tresoar en de Museumfederatie Friesland.
  • Doorgaan met aanbieden van cursussen en workshops op diverse niveaus voor de schilderkunst. 
  • Jaarlijkse culturele dag organiseren.
  • Website bijhouden.

Contact

Stichting tot Behoud van Immaterieel Erfgoed Hindeloopen
Oude Weide 22
8713 KX
Hindeloopen
Website