De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Op kermismaandag is het feest in Nieuw-Vossemeer. Vroeg in de ochtend verzamelen de inwoners van dit Brabantse dorp zich in een van de twee cafés voor het kermisontbijt. Daarna begint het prijsdansen: een danswedstrijd voor paren, waarbij op de dansvloeren vijf kegels zijn neergezet of erboven zijn opgehangen, in een willekeurige opstelling. Drie à vier dansparen dansen tegelijk, maar ieder paar moet een andere dans uitvoeren. Meestal zijn dat de foxtrot, de jive en een wals. Al dansend mogen zij elkaar én de kegels niet raken. De twee cafés hebben elk een eigen driekoppige jury. Een van de juryleden let op de uitgevoerde dans, een let op het aantal kegels dat omver wordt gedanst of geraakt wordt en het derde jurylid let op of de dansparen binnen de lijnen van de dansvloer blijven. Als de wedstrijd in het eerste café afgelopen is, gaan de dansparen met alle toeschouwers naar het volgende café. Er wordt soms aardig wat alcohol genuttigd, waardoor het omzeilen van de kegels en de andere paren steeds lastiger wordt. Aan het einde van de dag worden de resultaten bekendgemaakt en worden de prijzen verdeeld onder de dansparen. Vaak zijn er verschillende worstsoorten te winnen. De worst wordt direct aangesneden en uitgedeeld onder de aanwezigen.

Beoefenaars en betrokkenen

De twee eigenaren van de beide cafés in Nieuw-Vossemeer, café Voorwaarts en café-restaurant ’t Wagenhuis, organiseren het prijsdansen omdat de wedstrijd in hun café wordt gehouden. De deelnemers en publiek wonen meestal in Nieuw-Vossemeer of zijn oud-inwoners. De Projectgroep Prijsdansen is een samenwerkingsverband van de twee cafés, de dorpsraad en Heemkundekring Ambachtsheerlijkheid Nieuw-Vossemeer.

Geschiedenis en ontwikkeling

Vanaf 1811 was het in Nieuw-Vossemeer gebruikelijk om jaarlijks in september twee dagen kermis te houden. Er werd dan ook gedanst. Daarbij werd stevig gedronken en ruzies en vechtpartijen bleven niet uit. In de jaren veertig van de negentiende eeuw was het noodzakelijk dat de veldwachter en de marechaussee paraat waren om de orde te handhaven en zo nodig te herstellen. De pastoor en de burgemeester van Nieuw-Vossemeer hadden ernstige bezwaren en in 1854 schafte de gemeenteraad de jaarlijkse kermis af. Toch bleef de kermis in het geheugen van de inwoners voortleven. In 1911 werd de kermis weer ingevoerd. Op de kermismaandag werd nu door de caféhouders het prijsdansen georganiseerd om te voorkomen dat er te veel werd gedronken. In de loop van de tijd werd het sociale aspect bij het dansen steeds belangrijker, dansplezier stond voorop. Rondom bierflessen werden op orgelmuziek de mazurka, de veleta en de wals gedanst. Later kwamen de kegels op de grond en ook aan het plafond. De muziek is in de loop van de tijd sterk veranderd: er kwamen muziekbandjes en tegenwoordig wordt er ook gedanst op muziek die via de computer ten gehore gebracht wordt. Ook de dansen zijn gemoderniseerd. Het aantal cafés in Nieuw-Vossemeer is in de loop van de twintigste eeuw drastisch gedaald. Nu zijn er nog twee zaken waar gedanst wordt.

Borgingsacties

2024 -2026

  • Vanuit met name de betrokken horeca wordt, via de pers en via aankondigingen in nieuwsbrieven, in de aanloop naar het Prijsdansen aandacht gegeven aan het erfgoed.
  • Tijdens de kermis wordt binnen de scholen aandacht aan besteed aan het Prijsdansen.
  • Omdat de huidige jury leden doen hun werk al heel lang doen wordt hun opvolging goed in de gaten gehouden.
  • Door middel van mond op mond reclame worden nieuwkomers in het dorp meegenomen in de traditie.

2020-2023

  • In aanloop van het prijsdansen publiciteit zoeken via de pers en aankondigingen in nieuwsbrieven van diverse verenigingen.
  • Traditie blijven actualiseren.
  • Kennisoverdracht vanuit het bestuur verbeteren. Beleid formuleren om jongere bestuursleden te betrekken en de kennis over te dragen.
  • De horeca aanmoedigen om jongeren te onderwijzen in het mee-organiseren van het prijsdansen.
  • Jaarlijks vergaderen met caféhouders, dorpsraad en heemkundekring om te delen wat de borgingsacties zijn en te evalueren of het gelukt is.
  • Om nieuwe dorpsbewoners te betrekken bij het prijsdansen, vragen aan de gemeente of de folder over prijsdansen via de gemeente verspreid kan worden.
  • Jongeren mee laten denken over hoe je toch een tocht kunt blijven maken van plek naar plek nu er geen drie cafés meer zijn. Wellicht bijvoorbeeld buiten.
  • Bij een nieuwe caféhouder contact zoeken om ze bij het convenant te betrekken.

2016-2020

  • In 2017 bestaat Nieuw-Vossemeer 450 jaar. Het prijsdansen in dat jaar zal in het teken staan van het jubileumjaar.
  • Aan tentoonstelling meewerken van de gemeente Steenbergen over cultureel erfgoed waarin het prijsdansen een prominente plaats heeft. Geplande opening in 2020.  
  • In de aanloop naar het prijsdansen wordt er in de PR en in persberichten aandacht gegeven aan het 'erfgoed Prijsdansen'.
  • Er zijn vrijwel geen knelpunten. De komende periode eventuele knelpunten die zich toch voordoen op de voet volgen en met de beheerders
    van het erfgoed bespreken en oplossen.

2013-2015

  • Blijven Prijsdansen.
  • Er is sinds 2014 een café toegevoegd aan het aantal cafés waar het Prijsdansen plaatsvindt. Het zijn er nu drie.
  • In de aanloop naar het prijsdansen wordt er in de PR en in persberichten aandacht gegeven aan het 'erfgoed Prijsdansen'.
  • Eventuele knelpunten direct aanpakken en toezicht houden op de uitvoering van het convenant dat gesloten werd om het erfgoed veilig te stellen voor de toekomst.
  • Met de convenantpartijen het prijsdansen evalueren en waar nodig aanpassen.

Contact

Projectgroep Prijsdansen Nieuw-Vossemeer
Voorstraat 29
4681 AC
Nieuw-Vossemeer