Sinterklaasfeest

Het Sinterklaasfeest is een feest voor alle leeftijden en bestaat uit een aantal rituelen en gebruiken.

Intocht: De sinterklaastijd begint met de landelijke intocht van Sint Nicolaas en de zwarte pieten op de eerste zaterdag na 11 november. Vrijwel meteen daarna vinden in praktisch alle plaatsen in Nederland intochten plaats. Sint Nicolaas wordt gewoonlijk onthaald door de burgemeester. Hij is dan omringd door pieten. Een hele schare kleine kinderen en hun ouders begroeten de sint.

Schoen zetten: Als de sint eenmaal in het land is, kunnen kinderen ’s avonds hun schoen zetten. Zij plaatsen die dicht bij de schoorsteen, waardoor Zwarte Piet binnen kan komen, of bij de verwarming. In de schoen wordt dikwijls een tekening voor Sint Nicolaas gedaan of iets lekkers voor het paard. De volgende morgen treffen de kinderen snoepgoed of een klein cadeautje in de schoen aan.

Pakjesavond: Hoogtepunt van het sinterklaasfeest is de avond van 5 december, pakjesavond. Kinderen en volwassen krijgen dan cadeaus, zogenaamd van Sint Nicolaas. Vaak zijn de cadeaus voorzien van een sinterklaasgedicht, soms zijn ze verpakt als surprise. De avond is gewoonlijk erg gezellig. Er worden sinterklaasliedjes gezongen en er wordt speciaal snoepgoed gegeten, zoals pepernoten, taaitaai, chocoladeletters en borstplaat.

Zingen van sinterklaasliedjes: Voor Sint Nicolaas en de pieten worden speciale sinterklaasliedjes gezongen. Bepaalde liedjes gaan al generaties lang mee, zoals ‘Zie ginds komt de stoomboot’ en ‘Zie de maan schijnt door de bomen’. Ook worden er geregeld nieuwe, moderne liedjes gemaakt.

Het Sinterklaasfeest wordt door heel veel mensen in Nederland gevierd, vaak van jongs af aan tot op hoge leeftijd. Zelfs als er geen kleine kinderen meer bij zijn, wordt het nog gevierd, dan vaak met surprises. Op vrijwel alle basisscholen in Nederland wordt het Sinterklaasfeest gevierd.

Overal in het land zijn sinterklaascomités die plaatselijke intochten organiseren. Sommige winkeliers zorgen ook voor een Sinterklaassfeer door de winkels te versieren. Ook geëmigreerde Nederlanders vieren het in andere landen in de wereld.

Het Sint & Pietengilde zet zich in voor de toekomst van het Sinterklaasfeest voor alle Nederlanders, met oog voor de actuele maatschappelijke discussie.
Bij de gemeenschap die zich aangesproken voelt door het Sinterklaasfeest, horen ook de tegenstanders van Zwarte Piet.

Wie naar de historie van het Sinterklaasfeest kijkt, kan niet om de figuur van Sinterklaas heen. De meeste historici zien in hem de Heilige Nicolaas van Myra (gelegen in wat nu Turkije heet). Deze Nicolaas werd al vanaf de zesde eeuw in het oosten vereerd. In de loop van de eeuwen verspreidde deze verering zich naar Italië door monniken die zich daar vestigden. Van daaruit verspreidde de verering zich door heel Europa. 

In de middeleeuwen vinden we het feest voor de schoolkinderen waarbij de scholierenbisschop een rol speelde, maar ook het feest voor volwassenen waarbij religieuze plechtigheden en een feestmaal centraal stonden. Als patroonheilige voor de handel werd hij zeer belangrijk, met name in havensteden zoals Amsterdam. Inkopen deed men op 5 december op de Nicolaesmarkt. In de avond was er een optocht en zetten de kinderen hun schoen.  

In de loop van de 16e eeuw kregen ook de Nederlanden te maken met de Hervorming of Reformatie. Deze beweging richtte zich onder andere tegen de naar haar mening al te uitbundige heiligenverering en wilde afrekenen met de daarmee samenhangende uitingen van volkscultuur. Aangenomen wordt dat vooral moeders (zowel katholieke als protestantse) het feest voor hun kinderen wilden bewaren. Er komen steeds meer aanwijzingen dat het feest niet alleen maar binnenshuis gevierd werd, zoals vaak verondersteld is, maar dat mensen ondanks alle verboden toch gewoon doorgingen met het vieren van het feest.

Op prenten wordt Sinterklaas soms als bisschop, maar daarnaast ook wel afgebeeld als edelman, nar of harlekijn, of zelfs als een figuur met beestenhuiden en hoorns. Van deze figuren wordt vaak ook vermeld dat zij gemaskerd waren of een zwart gezicht hadden. Zij worden ook wel Zwarte Klazen genoemd. Ze doen een beetje denken aan andere Sinterklaastradities in bijvoorbeeld Oostenrijk en Duitsland, en aan de Sunderklazen zoals die ook nu nog de ronde doen op Ameland, al rammelend met de ketting, met zak en roe meedragend en roepend met holle stem: “Zijn hier ook stoute kinderen?”

Tegenwoordig spelen ‘stoute kinderen’ en opvoeding een veel minder grote rol. Er wordt bijvoorbeeld (bijna) niet meer gedreigd kinderen in de zak mee te nemen naar Spanje en de roe is zo goed als verdwenen. Sinterklaas is vooral een vriendelijke oude man die cadeautjes uitdeelt aan jong en oud.

2018-2019

• Advies geven aan praktiserende Sinten en Pieten en aan intochtcommissies om de gelijkwaardigheid tussen Sint en Piet te vergroten en om vertolkers bewust te maken van de mogelijk kwetsbare onderdelen. Ook de opleidingen voor hulppieten en -klazen worden hierbij betrokken.
• Open blijven staan voor dialoog op landelijk niveau met respect voor andersdenkenden, maar zal dat zelf echter niet meer opzoeken.
• Adviezen geven aan vertolkers, gemeenten, scholen en bedrijven.
• Het lesmateriaal verder ontwikkelen en onderhouden voor scholen om de geschiedenis van het Sinterklaasfeest goed over te dragen. En om direct daarbij het verschil tussen Surinaamse Nederlanders en Zwarte Piet duidelijk te maken.
• Een korte film produceren rond de historie van Zwarte Piet die zo nodig ook voor educatie gebruikt kan worden.
• Meewerjeb aan alle initiatieven die vanuit de samenleving komen en de toekomst van het Sinterklaasfeest tot doel hebben.
• Het zo nodig mengen in de discussies en daarin een mediator rol proberen te vertolken.
• Stimuleren dat waardevolle documenten en objecten bewaard blijven in officiële openbare archieven die wij zelf verder opzetten en zullen beheren.
• Training en voorlichting aan intochtcomites en gemeenten verzorgen.
• Een breed Europees samenwerkingsverband tussen Sinterklaas gemeenschappen opzetten en uitvoeren.
• Onderzoek naar de geschiedenis van het Sinterklaasfeest stimuleren. Publicaties, exposities en voorlichtingsactiviteiten hierover ontwikkelen en voorlichting geven.
• Met deskundigen en historici in overleg blijven om nieuwe bronnen te toetsen en te duiden, waarbij zo nodig de historische kennis met betrekking tot het Sinterklaasfeest zal worden bijgeschaafd
• Proberen tot een goede samenwerking te komen met het Meertens Instituut in verband met historische ontwikkelingen rond het Sinterklaasfeest.

2015-2017

• Er is een website gemaakt over de herkomst van het Sinterklaasfeest met ook veel aandacht voor Zwarte Piet. Er zijn drie vrijwilligers die de website actueel houden.
• Er is een groot archief aangelegd met teksten, illustraties, foto's en filmmateriaal van vroeger tot nu.
• Er zijn gesprekken gevoerd met voor- en tegenstanders van Zwarte Piet. De uitkomsten zijn ontsloten via informatieavonden.
• Er is een congres georganiseerd om de liefhebbers van het Sinterklaasfeest te informeren over onze werkzaamheden en hen te binden als vrienden van de Stichting, door onze doelen te ondersteunen.
• Het Gilde heeft deelgenomen aan de rondetafelgesprekken van minister Asscher en heeft hierdoor inzicht gekregen in de standpunten van diverse partijen en contacten gelegd.
• Er is een onderwijspakket gemaakt en dat is gepubliceerd op de website.
• Er is een Samenwerking geweest met de gemeente Maassluis, ter ondersteuning van een Sinterklaas tentoonstelling in Maassluis. Daarin is met name het onderdeel over de Zwarte Klazen opgenomen, conform de wijze waarop ons Gilde die historie met bewijzen inzichtelijker heeft gemaakt.
• Men heeft Gesprekken gehad met de burgemeester van Maassluis met betrekking tot zaken rond de landelijke intocht. Zowel voor inzicht in de denkwijze van tegenstanders als onze visie van de historie van Zwarte Piet. En hem duidelijkheid te geven omtrent de kern van de discussie
• De Sinterklaasmusea zijn in kaart gebracht. Er zijn alleen kleine particuliere musea, een echt groot landelijk Sinterklaasmuseum ontbreekt.