De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Ieder jaar in de nacht van 31 december op 1 januari doet een nachtwacht zijn ronde door het stadje Ootmarsum. Rond kwart voor twaalf ’s nachts komt hij op de Markt aan, waar zich dan altijd een flink aantal mensen verzameld hebben. Tegen twaalf uur verstomt het vuurwerk. De nachtwacht loopt naar het midden van het plein. Hij draait zijn ratel rond en roept luid: ‘Twaalf heit de klok.’ De menigte op de Markt antwoordt: ‘De klok heit twaalf.’ Daarop zet de Nachtwacht het lied 'Komt, burgers, komt’ in. Er wordt massaal meegezongen. Vervolgens wenst iedereen elkaar völ heil en zèègn. Hierna maakt de nachtwacht zijn rondgang door het centrum van Ootmarsum. Hij wordt begeleid door een groot deel van de aanwezigen op het plein. Onderweg haken nog veel inwoners aan. Tijdens de rondgang wordt op dertien plekken gestopt. Op deze plaatsen stond vroeger een stadslantaarn. Bij iedere stop worden drie coupletten van het rondgangerslied gezongen. De tocht eindigt na een klein uur, om 0.50 uur, op het Kerkplein. De nachtwacht wordt dan op een stoel gezet en voor een ‘driewerf hoera’ hoog geheven. Er wordt een borrel gedronken op het nieuwe jaar. 

Beoefenaars en betrokkenen

Bij de rondgang van de nachtwacht zijn heel veel inwoners van Ootmarsum aanwezig. De nachtwacht is tot op heden altijd iemand van de familie Morshuis in Ootmarsum geweest. Het jaarlijks evenement heeft een sterk reüniekarakter. Er komen ook altijd toeristen kijken. 

Geschiedenis en ontwikkeling

Rond 1400 had Ootmarsum een nachtwacht in dienst. Hij moest ’s avonds en ’s nachts waken over de stad: het controleren van de stadspoorten, surveilleren over de wallen, alarm slaan bij brand. Met zijn ratel wekte hij de mensen en hij waarschuwde de klokkenluider. In de eeuwen daarna kreeg hij er taken bij, zoals het ontsteken en doven van de stadslantaarns en het wekken van personen die vroeg moesten opstaan. Vanaf 1715 vinden we in de archieven gegevens over aanstellingen van nachtwachten. In de achttiende eeuw wordt er al een Morshuis aangesteld. Later wordt er ook een zekere Weustink benoemd. In de loop van de negentiende eeuw kreeg de functie van nachtwacht steeds minder betekenis. In 1917 kwam er een einde aan de traditionele functie van een nachtwacht die geregeld zijn ronden deed. De functie werd louter ceremonieel en de nachtwacht zou voortaan alleen optreden in de nacht van 31 december op 1 januari. In 1921 werd een lid van de familie Morshuis als eerste nachtwacht in de nieuwe functie aangesteld. Sindsdien is de functie steeds uitgeoefend door leden van de familie Morshuis. Tot een tiental jaar geleden werd er tijdens de rondgang veel vuurwerk afgestoken. Nu gebeurt dat nauwelijks meer.

Borgingsacties

2020-2023

  • Plannen voor samenwerking ontwikkelen met andere groepen in Ootmarsum die met tradities bezig zijn om te vragen mee te lopen met de Rondgang. Onder het motto 'samen sterk'. 
  • De Nachtwacht aandacht geven in de vorm van een (tijdelijke) expositie, als de twee historische organisaties in Ootmarsum, de Ben Morshuis Stichting  en de Heemkunde Kring, gaan fuseren en samen het oudste pand in Ootmarsum betrekken. 
  • Mensen uit nieuwbouwwijken op de hoogte houden via krantenartikelen. 
  • In de toekomst via sociale mediakanalen en website van de Heemkundekring mensen op de hoogte houden van de Ronde van de Nachtwacht. 

2015-2019

  • De vuurwerkoverlast wordt besproken met de gemeente. De gemeente zal in publicaties aandringen op matiging van het afsteken van vuurwerk.
  • In dag- en weekbladen wordt gewezen op het nut en het belang van de traditie. Men wordt tevens uitgenodigd om deel te nemen.
  • Scholen attenderen op het hoofdstuk over de Nachtwacht en vragen of ze de kinderen het Lied van de Nachtwacht willen aanleren. Waar nodig het lied verspreiden.
  • Stimuleren dat op de basisscholen een extra les wordt besteed aan het hoofdstuk over de traditie in het boek 'Ootmarsum van kennis naar vriendschap'.
  • Via de VVV oproepen tot deelname aan gezinnen.
  • Redactionele artikelen in dag- en weekbladen laten zetten.

Contact

Ben Morshuis Stichting
Stobbenkamp 35
7631 CM
Ootmarsum
Website