De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Beugelen is een volkssport die door jong en oud wordt gespeeld op een lemen baan. Het spel wordt gespeeld op een lemen baan van 10 bij 5 meter met daarop fijn grind waarbij op 7,5 meter een metalen beugel is geplaatst van een ruime halve cirkel met een diameter van ongeveer 25 cm. Aan de vier zijkanten van de baan bevindt zich een wand van zo'n 30 cm hoog. Over de korte zijkant het verst van de beugel ligt een greppel van 20 cm breed en 15 cm diep.

De massieve ballen waarmee wordt gespeeld zijn ongeveer 20 cm in diameter. De bal wordt weggeduwd met een houten ‘schepje’ van ongeveer 70 cm met een blad van zo’n 10 cm breed. Het spel wordt altijd met vier ballen gespeeld, om en om per speler/team. Bij aanvang van het spel wordt elke bol uit de greppel genomen en gepoogd door de beugel te spelen. Bij elke volgende speelbeurt wordt de bal gespeeld van de plaats waar deze de vorige beurt is blijven liggen. Het doel van het spel is om als eerste dertig punten te scoren.

De kennis van het op de juiste manier bouwen en aanleggen van de banen, het gieten van de ballen en het maken van de schepjes is specialistisch werk. Er zijn in de beugelwereld slechts een handjevol mensen die deze kennis en ervaring hebben.

Het grootse deel van de georganiseerde wedstrijden vindt plaats in clubverband onder de vlag van de Nederlandse Beugel Bond (NBB), de landelijke sportbond. Bij verenigingen wordt in de clublokalen de beugelsport niet alleen op de baan maar ook ernaast beleefd. De verenigingscultuur en -dynamiek en de bijbehorende sociale aspecten zijn voor veel spelers een belangrijk onderdeel van de sport.

Beoefenaars en betrokkenen

De beoefenaars zijn de spelers/leden van de verenigingen die zijn aangesloten bij de NBB. Daarnaast zijn er ook mensen die regelmatig beugelen bij de particuliere of commerciële banen. De Nederlandse Beugel Bond (NBB) is de landelijke sportbond voor de beugelsport en is als zodanig aangesloten bij NOC*NSF. De bij de NBB aangesloten verenigingen variëren in grootte van tien tot ruim honderd leden. Bij verschillende (openlucht)musea liggen beugelbanen en/of zijn verenigingen gevestigd. De bezoekers van kunnen hier recreatief spelen en op die manier kennismaken met de beugelsport.

Er zijn enkele bedrijven die zich richten op de aanleg van banen en het onderhoud ervan. De kennis, kunde en ervaring zijn onmisbaar om dit op een gedegen en duurzame manier te doen. Daarnaast zijn er bedrijven die zich richten op het maken van de materialen die nodig zijn voor de beugelsport, met name de beugelballen en de houten schepjes.

Geschiedenis en ontwikkeling

Een van de eerste vermeldingen van beugelen komt uit de geschiedenis van Luik in 1331, maar de oorsprong van het spel is niet bekend. Het werd gespeeld in meerdere delen van Europa in verschillende uitvoeringen. In het begin speelde vooral de adel in Europa dit spel. Later werd het beugelspel ook gespeeld door andere lagen van de bevolking. Zo legde de stad Nijmegen voor haar ambtenaren in 1585 een beugelbaan aan. Het beugelen wordt in de 17 de eeuw en later bij feestelijke gelegenheden veel gespeeld door boeren.

Rond 1900 werd het spel vooral nog gespeeld in Brabant en Limburg. Het spel vond tot die tijd voornamelijk plaats bij kroegen in het dorp en men speelde toen alleen lokaal. Daarnaast werd er ook in België en Duitsland gespeeld. In d1967 hebben de twee bonden in Limburg de Nederlandse Beugel Bond (NBB) opgericht. In 2005 is door de NBB besloten om te komen tot een gezamenlijke competitie en in verschillende klassen. Dat wordt nu nog steeds zo gedaan. Ook de huidige verenigingen in Duitsland en België maken deel uit van deze competitie.

Onder invloed van maatschappelijke veranderingen (met name digitalisering en individualisering) kent de beugelsport sinds het begin van deze eeuw een zeer langzame doch gestage krimp van het aantal spelers. Aan het begin van de eeuw heeft de NBB zich aangesloten bij NOC*NSF. Dit heeft geleid tot uniformering binnen en professionalisering van de sport. Deze stap heeft de sport geholpen om een stap voorwaarts te zetten en zich meer in te kunnen richten op de toekomst van de sport.

Borgingsacties

2022-2025

  • Plan voor een marketing- en communicatiestrategie maken.
  • Onderzoek naar de haalbaarheid en betaalbaarheid van ontwikkelen van (cursus)materiaal.
  • Overzicht maken van wat zich in het papieren archief bevindt. Uitzoeken waar andere relevante documentatie is opgeslagen en waar deze uit bestaat. Uitzoeken of het digitale archief van de bond compleet is.
  • Verkennen welke potentiële samenwerkingsverbanden of contacten het meest vruchtbaar kunnen zijn voor de beugelsport.
  • Een strategie bedenken om vrijwilligers te werven, zowel bij verenigingen en andere organisaties maar ook bij de bond.
  • Uitbreiding van de capaciteit van de bond met vrijwilligers en/of professionals voor PR.
  • Sponsoring opstarten (evt. met externe ondersteuning).
  • Degenen die zich bij de bond melden met plannen voor nieuwbouw helpen met informatie, bouwtekeningen, etc. Plannen voor huidige subsidieregeling voor baanrenovatie verder voortzetten.

 

Contact

Nederlandse Beugel Bond
Baarloseweg 11a
5988 NL
Helden
Limburg
Nederland
Website