Immaterieel erfgoed & Toerisme

In het onderzoek werd samengewerkt met hogescholen en onderzoeksgroepen gespecialiseerd in toeristische en regionale ontwikkeling (voor een lijstje zie hieronder). Er werd een Netwerk Immaterieel Erfgoed & Toerisme opgericht, dat een aantal keren per jaar bijeenkwam. Door studenten van de hogescholen werden eerst, op regionaal niveau, de wensen, behoeften en uitdagingen van de erfgoedgemeenschappen verkend. Opvallend was dat sommige erfgoedgemeenschappen enorm veel potentie zien in toerimse, maar vaak nog niet weten hoe het aan te pakken en hoe daarin bijvoorbeeld samen te werken met het lokaal recreatieve bedrijfsleven. Anderen zagen vooral de risico’s en wilden vooral de toeristen zoveel mogelijk buiten de deur houden. Dit vraagt om een specifieke variant van wat ‘visitor management’ wordt genoemd. In een volgende fase werden voor enkele erfgoedgemeenshappen productgerichte toeristische arrangementen ontwikkeld, zoals bijvoorbeeld een toeristisch arrangement voor de Vondelcaroussel.

Immaterieel erfgoed biedt kansen voor toerisme. Maar monitor altijd de samenwerking met andere partijen, zoals het lokaal recreatief bedrijfsleven. Hou de vinger aan de pols of de samenwerking werkelijk oplevert wat je ervan verwachtte. De voordelen gelden zowel de immaterieel erfgoedbeoefenaren als de andere partijen. Voor de immaterieel erfgoedgemeenschappen geeft het kansen om nieuwe doelgroepen te winnen en daardoor meer aandacht te krijgen voor jouw vorm van immaterieel erfgoed. Maar probeer te voorkomen dat jouw immaterieel erfgoed slechts nog een kunstje wordt voor toerisme.

Voor de toeristische sector biedt immaterieel erfgoed kansen voor het ontwikkelen van betekenisvol kwaliteitstoerisme. Immaterieel erfgoed heeft wat te bieden voor de toerist op zoek naar verdieping en couleur locale, het biedt ook beleving. Immaterieel erfgoed is nauw verbonden met (het imago) van de streek of plaats die je wilt vermarkten. Ook gemeenten en provincies kunnen er hun voordeel mee doen.

Binnen toerismestudies is tegenwoordig veel aandachten voor het verkrijgen van lokaal draagvlak bij de bevolking, voor de te ontwikkelen toeristische producten. Als jouw product draagvlak mist bij de lokale bevolking of bij de immaterieel erfgoedbeoefenaren die je voor het vermarkten wil gebruiken, dan red je het niet. Werk dus altijd samen met de immaterieel erfgoedbeoefenaren wiens immaterieel erfgoed toeristisch vermarkt wordt.

• Zoek samenwerking met het locale bedrijfsleven en probeer aan te sluiten bij de toeristische speerpunten van jouw gemeente;
• Zet in op duurzaam, ecologisch verantwoord toerisme, actueler dan ooit vanwege corona;
• Zorg voor zichtbaarheid het hele jaar door, ondermeer via ‘augmented reality’. Het Kenniscentrum ontwikkelde een product dat immaterieel erfgoed zichtbaar maakt via QR codes die verwijzen naar filmpjes op een website, ‘Immaterieel erfgoed spotten’ (weblink toevoegen);
  
• Wees niet naief en overweeg goed van te voren niet alleen wat toerisme jou kan bieden maar breng ook de mogelijke risico’s in kaart en evalueer steeds gedurende het traject of het project nog steeds aan de verwachtingen voldoet.

• Allereerst een reeks van scripties die via deze website ontsloten zullen worden;
• Op vrijdag 19 juni 2020 organiseerde het Kenniscentrum een Nederlands-Vlaams webinar over Immaterieel erfgoed en toerisme in en na corona. De dag kwam in de plaats van de eerder geplande conferentie over immaterieel erfgoed en duurzaam toerisme, die vanwege corona niet kon doorgaan. Voor een uitgebreid verslag zie hier. Twee inleidingen zijn terug te kijken. Ko Koens spreekt over duurzaam toerisme en overtoerisme (https://youtu.be/gBivPw7MoEw) en Kristof Lataire onder andere over in toerisme co-creëren met erfgoedgemeenschappen ( https://youtu.be/UfFgKVmO8Cc). 
• Een verdiepende wetenschappelijke publicatie: een themanummer van het Nederlands Vlaamse tijdschrift Volkskunde, getiteld: Immaterieel Erfgoed als Toeristische bestemming, waarin de kansen en mogelijkheden van immaterieel erfgoedtoerisme worden verkend, met aandacht voor onderwerpen als authenticiteit en nieuwe kansen voor etnisch toerisme. Verschijningsdatum December 2020.