Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN) en de Universiteit Utrecht reiken ieder jaar de Dr. Albert van der Zeijdenscriptieprijs uit, om onderzoek naar immaterieel erfgoed te stimuleren. De prijs is postuum vernoemd naar dr. Albert van der Zeijden, een bevlogen erfgoedonderzoeker. De winnaar ontvangt €1.000 en een unieke trofee.
Geesten, feeën en mysterieuze wezens: duurzaam inzetten van folkloretoerisme
Folkloretoerisme – reizen naar plekken vol volksverhalen – zit in de lift. Maar hoe zorg je dat zulke verhalen het landschap verrijken, zonder het te vervormen of uit te buiten?
Vivian Sakko onderzocht hoe folkloretoerisme duurzaam kan bijdragen aan het beleven van landschap en erfgoed, met oog voor bewoners, natuur en verhalen. Haar veldwerk vond plaats op het eiland Skye, waar ze in gesprek ging met 28 bewoners en bezoekers tijdens interviews en wandelingen.
Volksverhalen helpen mensen het landschap op een andere manier te ervaren – met meer verbondenheid, aandacht en zelfs milieubewust gedrag. Tegelijkertijd zijn er risico’s: verhalen kunnen verdraaid worden of uit hun context raken. Sakko pleit daarom voor een ‘folkloregerichte blik’ – een manier van kijken die uitnodigt tot respectvolle omgang met landschap en erfgoed.
“Vivian neemt de lezer mee op dwaaltocht”: lof van de beoordelingscommissie
De commissie was onder de indruk van hoe Sakko verschillende disciplines verbindt – van toerismestudies tot antropologie – en van haar zorgvuldige aanpak in het veld.
Vivian neemt de lezer mee op een dwaaltocht over Skye, waarin gesprekken met bewoners en toeristen centraal staan. Een scriptie die niet alleen antwoorden geeft, maar ook uitnodigt tot nieuwe vragen en verder onderzoek.
Vivian Sakko (midden) met haar trofee en het certificaat. Links staat Eelke Veltman, rechts Wendy van Leuven, beide genomineerd voor de Dr. Albert van der Zeijdenscriptieprijs 2024.
Taxidermie ontleed: hoe een complex ambacht toekomst krijgt
Ook Wendy van Leuven (Erfgoedstudies, Universiteit Antwerpen) kreeg het podium voor haar scriptie “Transmissie van traditioneel vakmanschap door educatie: multimethodisch onderzoek naar taxidermie in Vlaanderen”.
Taxidermie is een precies ambacht dat je niet zomaar leert. Van Leuven onderzocht hoe dit vak wordt doorgegeven via formele opleidingen én informele leerplekken, zoals workshops. Ze concludeert dat het aanbod nu tekortschiet, maar dat samenwerking tussen overheid, opleidingen en erfgoedorganisaties kan helpen om ruimte te maken voor vakmanschap in beleid én praktijk.
De commissie prees het onderzoek als een sterke casus waarin educatie, erfgoed en samenwerking concreet samenkomen.
Over Fries-zijn en slavernijherdenking
Voor het eerst stond ook een bachelorscriptie in de top drie. Eelke Veltman (Culturele Antropologie, Universiteit Utrecht) onderzocht in zijn scriptie “‘Je ziet geen kleur? Dat is juist het probleem!’” hoe mensen in Leeuwarden omgaan met het slavernijverleden en Zwartheid.
In plaats van te focussen op nationale herdenkingen, kijkt hij naar de lokale praktijk van herinneren. Hij sprak met betrokkenen zoals kunstenaars, museumprofessionals en leden van een herdenkingscomité.
De scriptie laat zien hoe herdenken persoonlijk en lokaal vorm krijgt – en hoe dat raakt aan thema’s als Fries-zijn, herkenning en identiteit. De commissie noemde het een moedige en reflectieve scriptie, die uitnodigt om stil te staan bij de vele lagen van erfgoed en herinnering.
Een quilt als ode aan het landschap
Voor de trofee vroegen we dit jaar maker Elze Kloen. Elze liet zich inspireren door het ruige, kleurrijke landschap van Skye – en door wat velen daar het liefst doen: wandelen en dwalen. Dat zie je terug in de quilt, die met veel zorg en aandacht is gemaakt. Elze deelde ook prachtige foto’s van het maakproces, die je hieronder en in de bijlage kunt bekijken.
Ook meedingen voor de Dr. Albert van der Zeijdenbscriptieprijs?
Ieder jaar groeit het aantal inzendingen – net als de variatie in opleidingen. We ontvingen dit jaar bijvoorbeeld scripties van rechtenstudenten, architecten in opleiding, én voor het eerst eentje uit Curaçao, geschreven in het Papiaments.
Ben of ken jij iemand die in 2023/2024 of 2024/2025 is afgestudeerd met een scriptie over immaterieel erfgoed? De nieuwe ronde start zomer 2025. Houd onze website en nieuwsbrief in de gaten voor de Call for Thesis. Vragen? Mail naar scriptieprijs@immaterieelerfgoed.nl.