In 2022 besloot voormalig staatssecretaris Uslu een verkenning te starten naar roerend erfgoed in particulier bezit, specifiek gericht op regionale en migrantengemeenschappen. Dit werd opgezet naar aanleiding van het advies ‘Onvervangbaar en Onmisbaar’ van de commissie Collectie Nederland. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN) gingen samen met experts en gemeenschappen aan de slag om meer inzicht te krijgen in welke objecten en verzamelingen het gaat en wat de behoeften zijn om dit erfgoed te behouden en door te geven.
Representatie, eigenaarschap en samenleven in Nederland
Het onderzoek toont aan dat gemeenschappen de aandacht van officiële instanties zoals RCE en KIEN zeer waardeerden. Tegelijkertijd werd de benadering van ‘migrantengemeenschappen’ en ‘regionale gemeenschappen’ als te beperkend ervaren, omdat de identiteit van mensen vaak uit meerdere facetten bestaat. Het onderzoek bracht thema’s als representatie, eigenaarschap en ongelijkheid aan de oppervlakte, wat leidde tot bredere gesprekken over samenleven in Nederland.
De verbondenheid van immaterieel en materieel erfgoed
Vanuit KIEN was onze wetenschappelijk medewerker Susanne Bergwerff betrokken bij deze inventarisatie. Bergwerff: “Dit rapport laat onder andere de verbondenheid van immaterieel en materieel erfgoed zien. In veel voorbeelden die in het rapport worden genoemd, zie je dat particuliere eigenaren van objecten (of verzamelingen) deze vaak gebruiken in een traditie, ritueel of andere vorm van immaterieel erfgoed. Voor ons als KIEN is het onderzoek daarom een extra drijfveer om ook aandacht te houden voor de materiële kant van immaterieel erfgoed en de ondersteuning van beoefenaars hierin. Het draagt ook bij aan een integrale erfgoedbenadering in de ondersteuning van mensen die zich inzetten om objecten die zij als cultureel erfgoed beschouwen te behouden.”
Lees het verkennend onderzoek in onze Kennisbank
De bevindingen van dit onderzoek zijn nu beschikbaar in een openbare publicatie, getiteld ‘Verzamelingen en gemeenschappen: verkennend onderzoek naar cultuurgoederen van diverse gemeenschappen in Nederland’. Je kunt de volledige publicatie lezen via onze Kennisbank als PDF. Klik hier om naar de Kennisbank te gaan.
En als je daar dan toch bent, kijk ook vooral rond in de andere publicaties. Er zit veel interessant onderzoek en leesmateriaal over immaterieel erfgoed en verschillende maatschappelijke thema’s.