Waarom een evaluatie van de erfgoedzorg?
Met de ondertekening van het UNESCO Verdrag inzake Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed heeft Nederland de verplichting op zich genomen om het immaterieel erfgoed in Nederland in kaart te brengen en dat zichtbaar te maken via een inventaris. Wat hier ook bij hoort, is elke zes jaar rapporteren aan UNESCO over de voortgang van de uitvoering van het verdrag. Daaronder valt ook de vorming van de Inventaris en over de voortgang in de erfgoedzorg. Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland doet daarom iedere twee à drie jaar een monitoring bij elke erfgoedgemeenschap met erfgoed in de Inventaris over de stand van zaken rond de knelpunten in de erfgoedzorg en het oplossen ervan. Op die manier krijgen wij inzicht in de actuele stand van zaken op de Inventaris en de ontwikkeling van het erfgoed in de verschillende stappen.
Om de erfgoedzorg periodiek te kunnen evalueren heeft het Kenniscentrum een formulier Evaluatie erfgoedzorg gemaakt. Op het formulier hebben wij al ingevuld om welk immaterieel erfgoed het gaat en hebben wij de knelpunten en borgingsacties, zoals die geformuleerd zijn in het erfgoedzorgplan, overgenomen.
Wat willen we weten?
We willen weten hoe het de afgelopen periode gegaan is op het gebied van de borging van het immaterieel erfgoed. In het erfgoedzorgplan zijn knelpunten en acties genoemd. Zijn die acties ook uitgevoerd? Is daarmee een knelpunt opgelost? Als de actie niet is uitgevoerd zijn we benieuwd of je kunt aangeven waarom niet. Was het niet nodig, was het om de een of andere reden niet mogelijk?
Omdat erfgoedzorg niet stopt, maar steeds doorgaat, vragen wij ook naar knelpunten (of aandachtspunten) voor de komende periode. Soms zijn die hetzelfde als in de vorige periode, soms zijn er knelpunten bijgekomen, of juist verdwenen. Natuurlijk horen er ook borgingscaties bij.
Dat kunnen zijn:
a. nieuwe acties om een knelpunt op te lossen
Bijvoorbeeld: er dreigt door de gemeente dit jaar geen vergunning afgegeven te worden om het evenement te organiseren. Een borgingsactie kan zijn het om de tafel gaan met de gemeente en de burgemeester om de situatie te bespreken en alsnog een vergunning te krijgen.
b. lopende acties om een knelpunt op te lossen
Bijvoorbeeld: Er zijn weinig jongeren geinteresseerd in je immaterieel erfgoed. Om hen meer te betrekken heb je lesmateriaal gemaakt en daarmee bezoek je jaarlijks de basisschool om er een les te geven over je immaterieel erfgoed.
c. nieuwe acties zijn om het immaterieel erfgoed te borgen, zonder dat het een knelpunt oplost
Bijvoorbeeld: Iedereen weet al hoe je immaterieel erfgoed ontstaan is en hoe het in de loop van de tijd veranderd is. Toch maak je een website met verhalen en foto's ervan door de jaren heen om de ontwikkeling zichtbaar te maken.
d. lopende acties om het immaterieel erfgoed te borgen, zonder dat het een knelpunt oplost
Bijvoorbeeld: Jongeren doen graag mee met je immaterieel erfgoed. Om dat zo te houden organiseer je jaarlijks een jeugdversie van je optocht of corso.
Invullen van de evaluatie
De basisgegevens hebben wij dus al ingevuld. Dat zijn de eerder geformuleerde knelpunten, met bijbehorende acties om die (staspgewijs) op te gaan lossen). Het evaluatieformulier is zo opgezet, dat het 'horizontaal' gelezen kan worden', van vraag naar vraag. Daarmee bedoelen we dat het eerste knelpunt in relatie staat met borgingsctie een. Vervolgens vragen wij welke borgingscties uitgevoerd zijn en welke niet en waarom. Je kunt alles over knelpunt en actiepunt 1 dan steeds in het eerste vakje invullen.
Ook willen we weten welke knelpunten/aandachtspunten er zijn voor de komende periode en welke borgingsacties je gaat ondernemen. Je kunt dat allemaal in het formulier kwijt.
Toetsing Evaluatieformulier
Na het invullen mail je het formulier naar Team Erfgoedzorg voor toetsing. We kijken of je bezig bent met borging.
Borgingsacties hebben altijd als doel het levend houden van het immaterieel erfgoed en zijn er om te zorgen dat het voortgezet kan worden.
Het besef dat erfgoed van vorige generaties is overgenomen en dat door de huidige generatie ook weer doorgegeven wordt is hierbij belangrijk. Er moet historisch besef, maar ook een toekomstgerichte blik uit spreken.
Waar toetsen we op?
Zijn er knelpunten opgelost?
Soms zijn er knelpunten opgelost, soms zijn knelpunten niet op te lossen, of niet op korte termijn. Dat geeft niet. Wat belangrijk is, is dat er aandacht is voor knelpunten en dat er actie wordt ondernomen om die op te lossen. Soms zijn er geen knelpunten (meer) en gaat het gelukkig heel goed.
Wordt de traditie doorgegeven?
Wordt er aan actieve overdracht gedaan? Worden nieuwe generaties begeleid in het overnemen van kennis, kunde, passie en organisatie? Worden er bij een ambacht bijvoorbeeld ook nieuwe ambachtslieden opgeleid? Wordt de kennis van de organisatie van een evenement, maar ook de dynamiek en de geschiedenis van het immaterieel erfgoed doorgegeven?
Is het borgingsgevoel voldoende?
Zijn de geformuleerde acties ook gericht op borging (levend houden en doorgeven) van het immaterieel erfgoed of zijn het andere acties die niet direct hiermee verband houden?
Is de erfgoedreflectie voldoende?
Is het besef er dat je in een traditie staat, dat het van generatie op generatie is en wordt doorgegeven? Is er aandacht voor de historische ontwikkeling van het erfgoed? Wordt dat besef ook uitgedragen en zichtbaar gemaakt? Is de traditie echt erf-goed of een leuke hedendaagse activiteit?
Wanneer moet je een evaluatie indienen?
We evalueren de erfgoedzorg elke twee jaar. Je krijgt hierover vanzelf bericht van het Kenniscentrum, je hoeft zelf geen actie te ondernemen.
Hulp nodig?
Heb je vragen over de evaluatie van je erfgoedzorg, twijfel je of heb je hulp nodig? Neem vooral contact met ons op, we denken graag mee!
Je kunt ons bereiken via erfgoedzorg@immaterieelerfgoed.nl