De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

De Boxmeerse Vaart is een kleurrijke processie die jaarlijks door de straten van Boxmeer trekt. Hij wordt veertien dagen na Pinksteren gehouden.  ‘De Vaart’ bestaat uit zes hoofdgroepen. Het middelpunt van de Vaart is de grote groep rondom de reliek van het Heilig Bloed. De Boxmeerse Vaart wordt veertien dagen na Pinksteren gehouden. De feestelijkheden starten op zaterdag met het versieren van de vaartroute. ’s Avonds wordt door het unieke en traditionele beieren van de klokken het vaartweekend geopend in de St. Petrusbasiliek, waarna de relikwie wordt binnengebracht en de openingsmis begint. Na afloop wordt door diverse koren de Vaart ‘ingezongen’. Zondagochtend vroeg worden de laatste versieringen, waaronder het groene snoeisel en bloemen, aangebracht langs de route en is er om half negen een mis die vooral door Duitse pelgrims bezocht wordt. Twee uur later start de plechtige hoogmis. Alle missen in het vaartweekend worden opgeluisterd door het Heilig Bloedsgilde Boxmeer. Na de hoogmis start de Boxmeerse Vaart, die langs het rustaltaar aan Het Zand trekt en weer terug. Er komen jaarlijks ongeveer tienduizend mensen naar de Vaart kijken.

Beoefenaars en betrokkenen

Sinds 23 maart 1979 is de organisatie van de Vaart geheel in handen gekomen van de Vaartmeesters. Later in april 2000 werd de organisatie ingebracht in een opgerichte Stichting Comité Boxmeerse Vaart. Vóór 1979 was de organisatie van de Boxmeerse Vaart in handen van de Karmelieten en de Zusters van Jezus, Maria en Jozef. Met het onderbrengen van de organisatie in een stichting is zekerheid gecreëerd voor het doorgeven van de traditie  naar de volgende generaties en voor adequate opvolging. Binnen de stichting kunnen alle rekwisieten en de kostbare objecten, verbonden met de Vaart, beheerd en behouden worden voor het nageslacht.

Tien bestuursleden zijn tot vaartmeester benoemd, jonge bestuursleden kunnen na een proefperiode vaartmeester worden. Het schaduwbestuur (bestaande uit jeugdige leden) heeft integraal zijn intrede gedaan in het hoofdbestuur. Ter voorbereiding is er veelvuldig contact met de gemeente en de politie.

 

Geschiedenis en ontwikkeling

Het mirakel van het Heilig Bloed waarbij voor de ogen van een ongelovige priester de wijn in de kelk veranderde in bruisend bloed en terechtkwam op het altaardoek zou plaatsgehad hebben rond 1400. In 1457 werd een Heilig Bloedaltaar in de kerk van Boxmeer ingewijd. In 1482 schonk Johannes van Meer, kanunnik te Zutphen, een vergulde draagkist voor de doek met het Heilig Bloed. In 1507 en 1508 wordt vermeld dat er sprake is van een Vaart of processie. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog is de draagkist met de reliek overgebracht naar het naburige Gennip. In 1631 herbevestigde de bisschop van Roermond heel nadrukkelijk het Bloedwonder van Boxmeer. In 1656 schonk Graaf Albert van den Bergh een gouden kist voor de reliek. Ten tijde van de Franse overheersing werd het moeilijk om een processie te houden en het Heilig Bloed openlijk te vereren. De reliek werd toen bij een particulier verborgen tot ze in 1854 werd teruggeplaatst in het Heilig Bloedaltaar in de kerk van Boxmeer. In 1856 werd de Boxmeerse Vaart, als zijnde een oude traditie, geplaatst op de lijst van wettig toegestane processies. De viering in 1900, het vijfde eeuwfeest van het wonder, werd groots aangepakt. Sinds dat jaar trok de Vaart drie keer per jaar door de straten van Boxmeer. Na de Tweede Wereldoorlog werd dat verhoogd naar vijf keer per jaar. In de jaren zestig van de vorige eeuw nam de animo voor de Vaart echter drastisch af. Sinds 1965 wordt de Vaart één keer per jaar gehouden.

Borgingsacties

2021-2024

  • Uitgebreide informatieverstrekking naar pers, radio, tv, landelijk en regionaal, wikipedia, VVV, sociale media.
  • De Vaart blijven promoten via de nieuw ontworpen Vaartvlag: laat elk huis in Boxmeer, de Vaartkleuren omarmen.
  • Jeugdige vaartmeesters zorgen ervoor dat er intensief gebruik van Facebook en contact met de plaatselijke regionale omroep.
  • Via de jeugdige Vaartmeesters een dansschool benaderen om een dansende, muziekmakende groep te adopteren en daar een moderne glans aan te geven (de palmwuifsters).
  • Meer (jong) volwassenen aantrekken via sportteams- en clubs, die zwaardere ornamenten willen dragen.
  • De billboards aan de invalswegen van Boxmeer, vanaf 4 weken voor de Vaart tonen met datum van het Vaartweekend en het nieuwe logo.
  • Jeugdige Vaartmeesters vragen ouders op scholen persoonlijk of de kinderen kunnen deelnemen, inschrijven kan via de website. Docenten worden persoonlijk en apart uitgenodigd om de Vaart bij te wonen.
  • Verjeugdigen en herijken taken Vaartmeesters. Jeugdige Vaartmeesters met de oudere in functie laten meelopen en hen stimuleren om ook deel te gaan nemen aan de IEdagen.
  • Plaatselijk deskundige historici stimuleren om te publiceren over de Boxmeerse Vaart via persoonlijke contacten.
  • Internationale samenwerking versterken met de Heilig Bloedprocessies in Hoogstraten (België) en Boxtel en mogelijk ook Walldürn Duitsland.
  • Delen van kennis, ervaringen en borgingsmethodieken met de andere bloedprocessies. Mogelijkheden onderzoken voor een gezamenlijke UNESCO voordracht.
  • Samenwerking met toersime en lokale ondernemers versterken.
  • Samenwerking voortzetten met gildes in binnen- en buitenland (Neuss), harmonie, leden van de Metworst, gemeente.
  • Veiligheid heeft grote aandacht.
  • Blijven restaureren en innoveren van Vaartobjecten indien noodzakelijk. Onderzoeken of hier financieringsmogelijkheden voor zijn.
  • Restauratie van enkele niet-eigendommen van de Stichting (zoals het Vaart zilver) worden niet gefinancierd vanuit de Stichting. Proberen het eigendom te verwerven of andere financiering voor restauratie te vinden.

2016-2020

  • Nieuwe, jonge bestuursleden dragen nieuwe plannen aan die worden uitgevoerd.
  • Jonge Vaartmedewerkers geven presentaties geven op scholen.
  • Er is een modern logo gemaakt door de jeugdige Vaartmeesters, en een nieuwe flyer.
  • Bestuursfuncties worden opgedeeld om de functies minder zwaar en complex te maken.
  • Er is een lesbrief gemaakt voor basisscholen.
  • Er zijn kunstwerken langs de Vaartroute geplaatst.
  • In het welkomstpakket van de gemeente Boxmeer wordt de Vaartfolder gedaan zodat nieuwe inwoners kennis kunnen maken met de Vaart.
  • Omdat de Vaart voor iedereen is wordt gestreefd naar de deelname van meer volwassenen om te laten zien dat 'de buren' ook meedoen. 
  • De internationale samenwerking aanhalen met de Heilig Bloedprocessies in Hoogstraten (België) en Boxtel. 
  • Vaart-objecten/rekwisieten blijven restaureren, innoveren en herstellen.

2012-2015

  • Er worden jonge bestuursleden gezocht en een schaduwbestuur van jeugdige Vaartmeesters ingesteld. Zij worden opgeleid in de traditie.
  • Er worden presentaties gemaakt voor op de 10 lokale scholen. Aangewezen Vaartambassadeurs gaan die geven. Op termijn gaan de jonge Vaartmeesters deze taak overnemen.
  • Er wordt gewerkt aan een lesbrief voor 95 basisscholen in de regio.
  • Een nieuw beeldmerk laten ontwerpen door de nieuwe, jonge Vaartmeesters.
  • Veel informatie over de Vaart verstrekken via de website, Wikipedia, media, pers, sociale media etc.
  • Kunstwerken van vijf gestileerde Vaartdeelnemers (kinderen) laten maken.

Contact

Stichting Comité Boxmeerse Vaart
Van den Berghstraat 15
5831 GP
Boxmeer
Website